Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Τα εγκαίνια του Ιδρύματος έγιναν στις 27 Οκτωβρίου 1982, ενώ το 1990 ο εκθεσιακός χώρος αναμορφώθηκε ριζικά. Μια δεύτερη ανακαίνιση του πραγματοποιήθηκε το διάστημα 2008-2009.
Σκοποί του μουσείου είναι η διατήρηση και διάδοση της μνήμης των αγώνων του Ελληνισμού για την απελευθέρωση της Μακεδονίας, ιδιαίτερα του Μακεδονικού Αγώνα, και η επιστημονική μελέτη της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας της Μακεδονίας. Για την προώθηση αυτών των σκοπών το Ίδρυμα λειτουργεί με δύο βραχίονες:
- τον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου, που συγκεντρώνει, διασώζει και εκθέτει κειμήλια, προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφικά αρχεία σχετικά με το Μακεδονικό Αγώνα, και
- το Κέντρο Έρευνας Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης (Κ.Ε.Μ.Ι.Τ.), που έχει ως σκοπό την επιστημονική μελέτη, παρουσίαση και διάδοση της νεότερης και σύγχρονης ιστορίας της Μακεδονίας.
Συλλογές – Εκθέσεις
Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα διαθέτει ίσως την πιο πλούσια συλλογή κειμηλίων και τεκμηρίων από την εποχή του Μακεδονικού Αγώνα. Ο εκθεσιακός του χώρος ανακαινίστηκε το 2009 με βάση νέες μουσειακές αντιλήψεις και εμπλουτίστηκε με διαδραστικές εφαρμογές. Στις επτά αίθουσες του ισογείου προβάλλονται οι κυριότερες φάσεις της ιστορίας της Μακεδονίας του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, καθώς και οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις που επηρέασαν αποφασιστικά το μέλλον του Ελληνισμού της περιοχής. Πιο αναλυτικά οι εκθέσεις ανά αίθουσα είναι:
Αίθουσα Α’: Αγώνες για την Ελευθερία.
Τα ελληνικά επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία κατά τον 19ο αιώνα.
Αίθουσα Β’: Η Μακεδονική κοινωνία.
Η κοινωνία της Μακεδονίας στα τέλη του 19ου αιώνα.
Αίθουσα Γ’: Το Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη.
Αναπαράσταση του γραφείου του Γενικού Προξένου.
Αίθουσα Δ’: Χαρακτηριστικά του Αγώνα.
Η στελέχωση των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων.
Αίθουσα Ε’: Ο Αγώνας στις πόλεις και τα χωριά.
Η διαμόρφωση του ελληνικού αγώνα στην ύπαιθρο και στις πόλεις και ο ρόλος του κλήρου.
Αίθουσα Στ’: Το τέλος του ένοπλου Μακεδονικού Αγώνα.
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι οδηγούν στην ένωση της Μακεδονίας με την Ελλάδα.
Αίθουσα Ζ’: Μετά τον Μακεδονικό Αγώνα.
Η εξέλιξη της Μακεδονίας μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων.
Αίθουσα Αλέξανδρος Χαΐτογλου: Συλλογή οχημάτων ελληνικού στρατού.
Πρόκειται για συλλογή των οχημάτων και πυροβόλων του Ελληνικού Στρατού η οποία αποτελείται από χειροποίητα μοντέλα.
Υπόγειο: Διοράματα
Παρουσιάζονται 4 διοράματα σε φυσικό μέγεθος και 1 μικρότερο – ειδικά κατασκευασμένο από playmobil – με σκηνές από την καθημερινότητα των ανθρώπων και τις μάχες στο Βάλτο των Γιαννιτσών, την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα.
Σε όλες τις αίθουσες: Συλλογή Κειμηλίων
Το Μουσείο διαθέτει μια πλούσια συλλογή κειμηλίων και τεκμηρίων. Στις αίθουσές του παρουσιάζονται σπουδαία εκθέματα που μας διηγούνται ιστορίες από τη Μακεδονία του 19ου και 20ου αιώνα. (Επανάσταση του 1821, Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος).
Πρόσβαση
Όσοι έρχονται από τη δυτική είσοδο της Θεσσαλονίκης μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις λεωφορειακές γραμμές 3, 5, 6, 12, 39, 33 (στάση Μητρόπολη). Όσοι έρχονται από την ανατολική είσοδο της πόλης μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις λεωφορειακές γραμμές 3, 5, 6, 12, 33, 39 (στάση Αγία Σοφία).
