Ημερομηνία Δημοσίευσης: 05/06/2019
Της δημοσιογράφου Εύας Μαρά
Ένας αιρετικός διανοητής της Τέχνης
Όταν η Τέχνη συναντά τη Διανόηση
“Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή και ικανοποίηση σε ηθικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, από το να τύχεις της ευλογίας να κάνεις χειραψία με την ίδια την Ιστορία”
Μιχάλης Χατζηαναστασίου (μαέστρος, σολίστ, συνθέτης, ενορχηστρωτής, καθηγητής, καλλιτεχνικός διευθυντής της Συμφωνικής Τζαζ Ορχήστρας Β. Ελλάδος)
Μια πολυσχιδής, χαρισματική καλλιτεχνική προσωπικότητα με έντονο ταμπεραμέντο που αγγίζει την ιδιοφυΐα, με ανήσυχο και καινοτόμο πνεύμα, ένας “αιρετικός” διανοητής της Τέχνης, ένας μουσικός ειδικής βαρύτητας και αισθητικής, ένας ανένταχτος, ανατρεπτικός καλλιτέχνης, άναρχος – αλλά και απόλυτα πειθαρχημένος στη δική του νομοτέλεια – έξω από νόρμες και στεγανά- που …απλά απογειώνει τις νότες σε Υψηλή Τέχνη και ερεθίζει το συναίσθημα.
Ο λόγος για τον κορυφαίο διεθνή αρχιμουσικό Μιχάλη Χατζηαναστασίου, τον εναλλακτικό μαέστρο και ιδρυτή της Συμφωνικής Τζαζ Ορχήστρας Β. Ελλάδος που είχε την τύχη να γεννηθεί μουσικός,- όπως δήλωσε ο μεγάλος Μίμης Πλέσσας – για να διανύσει το δικό του αχαρτογράφητο σύμπαν μουσικών δονήσεων, ηχοχρωμάτων και αισθήσεων με τη δύναμη, την ευαισθησία και τη πρωτοτυπία του έργου του!!!
Πώς αντιλαμβάνεται ένας διεθνής μαέστρος, όπως εσείς, την Παγκόσμια ή ακριβέστερα την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής;
Ως άνθρωπος της Τέχνης νιώθω ευτυχής, ως Έλλην υπερήφανος, διότι τούτη η ιδέα καθιερώθηκε το 1985, κατά την περίοδο όπου η Αθήνα, ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, ήταν η πόλη εκείνη, η οποία και πραγματοποίησε επίσημα την πρώτη μεγάλη γιορτή μουσικής, βάζοντας έτσι τα θεμέλια ενός μεταγενέστερου μεγάλου καλλιτεχνικού θεσμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ποιο το κεντρικό μήνυμα αυτής της τιμητικής ημέρας; Πού έγκειται η ουσιαστική σημασία της;
Η Ευρώπη χρειάζεται ψυχή, ψυχή την οποία έχασε εδώ και καιρό και που μόνο η Τέχνη και ο πολιτισμός, θεωρώ ότι μπορεί ξανά να της προσφέρει.
Τι σημαίνει γι’ εσάς ως διεθνώς διακεκριμένο συνθέτη – μαέστρο- σολίστ το ταξίδι σας στην τέχνη; Πώς προσδιορίζετε τον ορισμό της; Πού άπτονται οι προσωπικές σας φιλοδοξίες- όνειρα;
Μία ένοχη συνείδηση νιώθει την ανάγκη να εξομολογηθεί. Κάθε έργο Τέχνης αποτελεί, κατά την γνώμη μου και μια … εξομολόγηση. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα, ο καλλιτέχνης να βιώνει συνήθως μια … παράτυπη έως παραβατική, θα’ λεγα, σχέση αναρχοπειθαρχίας μεταξύ των “πρέπει” και των ενστίκτων του, οδηγώντας τον στο τέλος να νιώθει ως καθήκον του, το να αδιαφορεί παντελώς για την κοινή γνώμη.
Προσωπικά διαχωρίζω τις φιλοδοξίες από τα όνειρα. Αφ’ ενός διότι οι μεν σκοτώνουν τα δε και αφ’ ετέρου γιατί κατέληξα τελικώς, στο συμπέρασμα ότι οι φιλοδοξίες δεν είναι τίποτα παραπάνω από κεκαλυμμένες ανάγκες και οι ανάγκες καθώς γνωρίζεις, δημιουργούν τους πλέον υπάκουους σκλάβους.
Όσον αφορά τα όνειρα τώρα. Θεωρώ ότι αντιπροσωπεύουν προσωπικές αναζητήσεις και η αναζήτηση για μένα δεν έχει προορισμό. Ίσως μερικές φορές να γοητεύομαι από την κατεύθυνση αλλά και πάλι, ο δρόμος που οδηγεί σε έναν ορίζοντα που πάντα μένει ακατάκτητος στο βάθος μιας εικόνας, έχει πάντα την τιμητική του, στην δική μου παρεγκεφαλίδα.
Πώς εκτιμάτε ως πλέον ειδήμων της μουσικής το επίπεδο της μουσικής παιδείας και αισθητικής στη χώρας μας σήμερα;
Θεωρώ ότι υπάρχουνε μυαλά σφουγγάρια σε …. αποξηραμένες λίμνες. Πιστεύω ότι η Διανόηση της Χώρας ή πέθανε, ή κουράστηκε ή έχει στρατευθεί σε τέτοιο βαθμό έναντι της γνώσης που πρέπει να παρέχει αφειδώς στα νέα παιδιά που με κάνει να εικάζω δυστυχώς ότι, για πολλά χρόνια θα ανδρώνουμε γενιές ηλιθίων. Λυπάμαι που το λέω αλλά η Γνώση βρίσκεται εκτός των “τειχών” των Α.Ε.Ι. και οργανισμών Μέσης Εκπαίδευσης. Το να μιλάμε δε, για αισθητική σε μια χώρα, που οι εκάστοτε “λυτρωτές” της, μεθοδικά και αδίστακτα την κατάντησαν αποικία, θυμίζει τουλάχιστον, ανέκδοτο Αισώπειο μύθο.
Σε ποιο βαθμό επηρεάζει ένας μαέστρος την εκτέλεση ενός έργου και το μουσικό αποτέλεσμα εκτενέστερα; Πώς νιώθετε την ώρα που διευθύνετε ένα μουσικό σύνολο;
Η τέχνη του μαέστρου είναι ένα σπάνιο κοκτέιλ γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Είναι ο άνθρωπος που εμπνέει τους υπόλοιπους μουσικούς, να συνεργαστούν κάτω από μια κοινή άποψη ή ιδέα που ο ίδιος προάγει. Είναι ο κεντρικός αγωγός μεταξύ του συνθέτη και της ορχήστρας και ταυτόχρονα ο άμεσος διάμεσος μεταξύ ορχήστρας και κοινού.
Προσωπικά η αίσθηση που έχω όταν διευθύνω μια ορχήστρα, δεν νομίζω ότι διαφέρει και πολύ από αυτήν του γλύπτη ή του ζωγράφου, καθώς δημιουργεί και δίνει μορφή και υπόσταση σε κάτι ” άψυχο”. Μικροσκοπικά σημεία, αριθμοί και γράμματα, βαλμένα προσεκτικά και με μαθηματική ακρίβεια σε μια παρτιτούρα, που περιμένουν σιωπηρά και στωικά, μέχρι την στιγμή εκείνη, που θα τους φυσήξεις … ζωή. Και θα πάρουν χρώμα, όγκο, ένταση, σχήμα και θα αφεθούν στον χώρο, κατευθυνόμενα από τα δικά σου χέρια, υποτασσόμενα στον χρόνο και το συναίσθημα που τα δημιούργησε και ξαφνικά … μαγεία.
Μιχάλης Χατζηαναστασίου, Εύα Μαρά
Ποιο το κύριο ερέθισμα που σας ώθησε στην επαγγελματική ενασχόλησή σας με την τέχνη της Μουσικής; Πώς αποτιμάτε την προσωπική σας καλλιτεχνική πορεία, καθώς επίσης και της Συμφωνικής Τζαζ Ορχήστρας Β. Ελλάδος που ηγείσθε;
Είμαι ένας άνθρωπος, εκ φύσεως, αντιδραστικός και ενίοτε … αυτοκαταστροφικός, υπό την έννοια του ότι επενδύω στην κατάκτηση ενός στόχου ή μιας ιδέας, μη υπολογίζοντας τις συνέπειες και το κόστος των επιλογών μου. Χρειαζόμουν, υποσυνείδητα, καθώς φαίνεται ένα αντίβαρο που να αντισταθμίζει τις προσωπικές μου ισορροπίες, αποκαταστώντας τον εγωισμό και την έπαρση, που με διακρίνει τις περισσότερες φορές, με τρόπο τέτοιο, ώστε να πειθαρχώ ασυνείδητα σε κάτι … αναπόφευκτα ερωτεύσιμο. Η Τέχνη είναι ένα σύμπαν διαφορετικό για μένα, που με κανέναν τρόπο δεν μπορώ να μετακυλήσω στο ανάστημά μου. Μέσω αυτής λοιπόν, βιώνω την απόλυτη ελευθερία. Αυτό είναι το κύριο χαρακτηριστικό που σου δίνει ως δώρο η Τέχνη ακόμα και στα πρώτα στάδια εκμάθησης και μελέτης της. Δεν υπάρχει το δίπτυχο του: Απαγορεύεται – Επιτρέπεται. Για έναν 8χρονο λοιπόν, υπερκινητικό και … απροσάρμοστο μπόμπιρα , όπως εγώ υπήρξα, αυτή η προοπτική φάνταζε σαν “σοκολάτα έξω από το βάζο”.
Ως προς το 2ο σκέλος της ερώτησής σας τώρα. Το ρήμα “πράττω” δηλώνει το παρόν. Το ρήμα ” τιμώ” δηλώνει το παρόν που αναγνωρίζει το παρελθόν και σέβεται το μέλλον. Το ρήμα “αποτιμώ” όμως, υποδηλώνει το παρόν που “ρευστοποιεί” το παρελθόν με σκοπό να εμπορευματοποιήσει το μέλλον. Μέχρι στιγμής λοιπόν θεωρώ, ότι δεν είμαι ακόμα σε θέση να απαντήσω ως προς το … 3ο ρήμα. Συμπερασματολογικά όμως θα τολμούσα να πω ότι, τόσο εγώ ως καλλιτεχνική μονάδα όσο και η Συμφωνική Ορχήστρα ως σύνολο, της οποίας την τιμή τυγχάνω να ηγούμαι, διάγουμε … βίο ανθόσπαρτο.
Πώς ατενίζετε (διαβλέπετε) προσωπικά το μέλλον της Τζαζ και της Μουσικής γενικότερα; Ποια αποτελεί την ιδιαιτερότητά της ως μουσικό είδος;
Η μουσική είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη, την πορεία και την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο ρόλος της Τέχνης γενικότερα και της Μουσικής ειδικότερα, συνίσταται στο να “δρα” και να “αντί – δρα”. Δεν είναι λοιπόν θέμα πολυτέλειας η εκγύμναση της ψυχής και του πνεύματος, αλλά υποχρέωση και αυτοσκοπός. Ίσως και η μοναδική οδό διαφυγής και ενσυνείδητης αντίδρασης. Η Μουσική λοιπόν θεωρώ πως είναι γνώση και η γνώση μέσω της εκπαίδευσης, είναι αυτή που θα παράγει κίνητρα δράσης, που με την σειρά τους θα αναπαράγουν και θα προάγουν πολιτισμό.
Το Μουσικό Θεωρητικό Σύστημα της Jazz επίσης, σε επίπεδο Αρμονίας, δρόμων, συνηχητικών σχέσεων και αυτοσχεδιαστικής σκέψης και αντίληψης, στηρίζεται άμεσα και είναι θεωρώ άρρηκτα συνδεδεμένο με το Μουσικό Θεωρητικό Σύστημα της Αρχαίας Ελλάδος. Στην ουσία αποτελεί μια εφαρμοσμένη συνέχεια μοντέρνας Αρμονίας στην κοσμική της μορφή. Άρα αποτελεί, γνώσης συνέχεια.
Αλήθεια πως αισθάνεστε, ως άνθρωπος των τεχνών και των γραμμάτων, που η Επιστημονική και Ακαδημαϊκή κοινότητα του χώρου σας τίμησε, όντας εν ζωή ακόμα, εντάσσοντας το βιογραφικό σας σημείωμα, στην νέα έκδοση της 7τομης μουσικής εγκυκλοπαίδειας “Το λεξικό της Ελληνικής Μουσικής”; Πώς νιώθει ένας άνθρωπος, απλός και καθημερινός, όπως πραγματικά δείχνετε πως είσαστε, ανάμεσα σε όλα τα ιερά τέρατα της Τέχνης, από την αρχαιότητα έως σήμερα;
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή και ικανοποίηση, σε ηθικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, από το να τύχεις της ευλογίας, να κάνεις χειραψία με την Ιστορία την ίδια. Δεν νομίζω ότι μπορώ να περιγράψω με λόγια, την αίσθηση κάποιου που συνειδητοποιεί ξαφνικά, ότι ο βίος και η πολιτεία του κρίθηκαν άξια λόγου, ιστορικής αναφοράς και ακαδημαϊκής μνημόνευσης. Βιώνω πραγματικά, το μεγαλείο της έννοιας της υστεροφημίας, κατά το αρχαίο Ελληνικό ιδεώδες.
Εν κατακλείδι, ποιο αποτελεί το προσωπικό σας όραμα στη Μουσική – ως ένας εκ των πλέον χαρισματικών και άξιων εκπροσώπων και δημιουργών της διεθνώς;
Αποφεύγω γενικώς να προσδοκώ. Όποιος πορεύεται με την ελπίδα, καταλήγει στο τέλος να εξιδανικεύει την απογοήτευση. Η ενασχόλησή μου με την Τέχνη με ολοκληρώνει ως προσωπικότητα. Η μουσική μου δίνει την προοπτική ενός … καταφυγίου, όπου εκεί αισθάνομαι ασφαλής, δίχως να νιώθω την ανάγκη να ονειρεύομαι, ή να οραματίζομαι πράγματα περιττά. Τα όνειρα που περικλείουν επιθυμίες, δεν απέχουν πολύ από το να καταλήξουν εφιάλτες.
Βιογραφικό Σημείωμα Μιχάλη Χατζηαναστασίου
Σπουδές
Πτυχιούχος Αρμονίας και Ενορχήστρωσης – Οργανογνωσίας.
Διπλωματούχος σολίστ κιθάρας του Εθνικού ωδείου Αθηνών, με βαθμό: Αριστα παμψηφεί, έπαινο και ειδική διάκριση Α’ Βραβειο ερμηνείας.
Απόφοιτος μεταπτυχιακών Κιθάρας και Μουσικολογίας, από την Ανώτερη Μουσική Ακαδημία (Oscar Espla) του Alicante, Spain.
Βραβεία – Διακρίσεις
1989. Α’ Βραβείο και Χρυσό μετάλλιο ερμηνείας στον Πανελλήνιο διαγωνισμό κιθάρας της Χ.Ο.Ν. Αθηνών.
1991. Β’ Βραβείο και έπαινος ερμηνίας στον Παγκόσμιο διαγωνισμό Κιθάρας της Valencia της ΙσπανΊας.
1992. Α’ Βραβείο, Έπαινος κ ειδική διάκριση ερμηνείας στο Διπλωματικό του πρόγραμμα, Εθνικό Ωδείο Αθηνών.
Συνθετικές Δραστηριότητες
- Εχει συνθέσει μουσική για τηλεόραση (ΕΡΑ, ΝΕΤ και ΕΤ3) κιν/φο και το Θέατρο και έχει συνεργαστεί με επώνυμους σκηνοθέτες και Θιάσους όπως: Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, Θέατρο Τέχνης (Κάρολος Κούν), ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών, Ελεύθερο Θέατρο Θεσαλονίκης κ.α.
- Εχει αναλάβει την μουσική σύνθεση συμφωνικών έργων κατά παραγγελία του ΥΠ.ΠΟ. Από το 1998 ο Μουσικός εκδοτικός οίκος Μαυρομουστάκης, ανέλαβε την αποκλειστική έκδοση των έργων, βιβλίων και συγγραμμάτων του (μέθοδοι εκμάθησης κιθάρας κ.α)
- Έργα του έχουν παιχτεί κατά το παρελθόν από την Κ.Ο.Α., Φ.Ο.Θ. και άλλα ορχηστρικά μουσικά σύνολα σε Ελλάδα, Ισπανία και Γαλλία.
- Έχει 4 δισκογραφικές δουλειές στο ενεργητικό του με έργα για κιθάρα κ ορχήστρα, σε έργα δικά του και άλλων συνθετών.
Επαγγελματικές Δραστηριότητες
Από το 2003 έως και σήμερα, έχει διατελέσει Καλλιτεχνικός Διευθυντής και Μαέστρος στα παρακάτω:
- Φεστιβάλ Ελληνικού Σύγχρονου Τραγουδιού Θεσσαλονίκης (2004-2009)
- Jazz Φεστιβαλ Αθηνών (2007-2008)
- Δισκογραφικές εταιρείες όπως την D.M.C. και M.P.I. Records και από το 2010 ανέλαβε Διευθυντής παραγωγής της Melon music Αθηνών.
- Υπεύθυνος Καθηγητής Σπουδών του τμήματος performing singers της Ανώτερης Ακαδημίας Δραματικής Τέχνης Α. Βουτσινά Θεσαλονίκης (2009-2010)
- Υπεύθυνος Καθηγητής κιθάρας στα Ωδεία: Μ.Ω.Θ.,Σ.Ω.Θ., Β.Ω.Θ. (1998-2007)
- Διευθυντής Μουσικών Σπουδών της Α’ Θερινής Ακαδημίας Πολιτισμού Θεσ/νικης (19 – 31 Αυγούστου 2013)
- Από το 2009 ως και σήμερα διατελεί Υπευθ. Καθηγητής Σπουδών τμημάτων κιθάρας του Ω.Β.Ε. και της Πρότυπης Ακαδημίας Jazz & Modern music Thessalonikis.
- Είναι μέλος του Ελληνικού Συλλόγου Μουσικοσυνθετών και από το 2011 το βιογραφικό του εντάχθηκε στην μουσική εγκυκλοπαίδεις με τίτλο “Λεξικό της Νεότερης Ελληνικής Μουσικής Ιστορίας του Μουσικολόγου Καθηγητή και ερευνητή Τ. Καλογερόπουλου σε εκδόσεις Γιαλλέλη.
- Τέλος, από το 1987 ως και σήμερα, δίνει ρεσιτάλ και κονσέρτα σε Ελλάδα & εξωτερικό, καθώς και διαλέξεις και σεμινάρια στα μεγαλύτερα Μουσικά ιδρύματα της χώρας μας, διευθύνοντας παράλληλα ως Αρχιμουσικός και Μαέστρος μεγάλα συμφωνικά μουσικά σύνολα.
- Κατέχει επίσης την θέση του Καλλιτεχνικού Διυθυντή Ορχήστρας – Μαεστρου της Συμφωνικής Jazz Ορχήστρας Βορείου Ελλάδος της οποίας υπήρξε και Ιδρυτής
- Από τον Φεβρουάριο του 2014 διατελεί Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Πολιτείας Πολιτισμού και της Ακαδημίας Πολιτισμού Θεσαλονίκης.
- Από τον Σεπτέμβριο του 2014 διατελεί Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Μουσικής Ακαδημίας Β. Ελλάδος (Modern Music Foundation) το πρόγραμμα σπουδών της οποίας είναι Πρότυπο και απορρέει απο την 7χρονη μελέτη και διατριβή του Καθηγητή Μιχαήλ Α. Χατζηαναστασίου, με θέμα: “Η λειτουργικότητα της Εκπαίδευσης”.
Κριτικές
Ενδεικτικά παραθέτονται παρακάτω, κάποιες απο τις σημαντικότερες και δημοσιευμένες κριτικές που αφορούν την σολιστική ικανότητα και πορεία του.
- …Ο Μιχ. Χατζηαναστασιου με το έργο του, τιμάει τοσο τον χώρο του όσο και την χώρα του. (ΟΡΑΜΑ-Καλλιτεχνική εφημεριδα Θεσσαλονίκης)
- …το παιδί αυτό είχε την τύχη να γεννηθεί μουσικός. (Μιμης Πλεσσας)
- … Ενας εξαιρετικά χαρισματικός καλλιτέχνης. Είμαστε περήφανοι που είναι Ελληνας. ( Volcano times magazine)
- … Ενας μαέστρος ειδικού βάρους, ένας διεθνής Ελληνας που τιμά την χώρα του. (Thessaloniki City Guide) …
- Κορυφαίος σολίστ, ανατρεπτικός μαέστρος. ( City Culture).
- …μέχρι στιγμής είχαμε τους Giuliani, Sor, Mozart, Paganini, από σήμερα εχουμε και τον Μιχάλη Χατζηαναστασίου. (Carlos Bonell – Soloist, Καθηγητής κιθάρας της Βασιλικής Ακαδημίας του Λονδίνου).
- … Ο Μιχάλης Χατζηαναστασίου, είναι μία κατηγορία καλλιτέχνη, αλλά και μία κατηγορία ανθρώπου από μόνος του. Πολυσχιδής, πολυδιάστατος, πολυσήμαντος, πολυτάλαντος, γήινος, αληθινός, μα πάνω από όλα άνθρωπος, που δεν χωράει σε νόρμες και πλαίσια, σε μια εποχή που όλο και περισσότεροι μπαίνουν σε.. κουτάκια. Σολίστ, καθηγητής, δάσκαλος, διευθυντής ορχήστρας, συνθέτης, στιχουργός, μαέστρος μουσουργός, δημιουργός, χαρισματικός και χαρισματούχος ταυτόχρονα. Έχει χαράξει την δική του ατραπό, το δικό του μονοπάτι και βαδίζει, όπως αυτός θέλει.Αφήνει τις λεωφόρους για τα…μέσα μαζικής μεταφοράς. Ασυμβίβαστος, ανένταχτος, αδέσμευτος, απροσκύνητος, βαθιά καλλιεργημένος με αυτογνωσία, αυτοσεβασμό, αλλά και σεβασμό για τους γύρω του. Χωρίς έπαρση, χωρίς κατά συνθήκη σχέσεις, χωρίς στεγανά, χωρίς κοινωνικές συμβάσεις. Χθες στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στη παράσταση “La Divina ” έδειξε απλά -επειδή ο ίδιος το ήθελε -, άλλη μια πτυχή του πολυτάλαντου είναι του.Μιχάλη σε ευχαριστούμε από καρδιάς! (Δημ. Μητσόπουλος – Πρόεδρος του Εκπαιδευτικού ομίλου Ω.Β.Ε. και της Ανώτερης Δραματικής Σχολής Α. Βουτσινά).
- Ενας αψογος τεχνίτης με θεατράλε ταμπεραμέντο και ιδιαίτερη ποιότητα ερμηνείας και ήχου. (Hose Thomas – Καλλιτεχνικος Διευθυντής της Μουσικης Ακαδημιας Oscar Espla).
