Κασσάνδρα Δημοπούλου

Ημερομηνία Δημοσίευσης: 14/11/2017

Της δημοσιογράφου Εύας Μαρά

“Μια Τόσκα ειδικού βάρους”

“Η Τόσκα είναι πραγματικά μια ιστορία έρωτα και προδοσίας, που μέχρι και την τελευταία στιγμή κρατάει τον θεατή σε αγωνία λόγω των δραματικών του ανατροπών”

Μια πολυσήμαντη, πολυδιάστατη και πολυσχιδής καλλιτεχνική προσωπικότητα με εκρηκτικό ταμπεραμέντο συνυφασμένο με ευρυμάθεια και βαρυσήμαντες μουσικές σπουδές, η διεθνής μας λυρική τραγουδίστρια Κασσάνδρα Δημοπούλου θα αναμετρηθεί επί μακρόν με ευρύ φάσμα κορυφαίων ρόλων του παγκόσμιου οπερατικού ρεπερτορίου – τους οποίους απογειώνει – αποδεικνύοντας, ότι δικαίως συγκαταλέγεται στα πλέον δημοφιλή ονόματα της παγκόσμιας λυρικής σκηνής.

Η διακεκριμένη μέτζο σοπράνο με το ασίγαστο πάθος για την τέχνη της, την υποδειγματική λυρική εκφραστικότητα και την ευέλικτη, αιθέρια – αλλά συνάμα δυναμική και πληθωρική φωνή της – έρχεται να μας γοητεύσει ως μιαν άλλη Τόσκα – ειδικού βάρους και αισθητικής στις 25 και 27 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, μ’ έναν ρόλο πρόκληση (ρόλος υψιφώνου) που την εξιτάρει ως μεσόφωνο διευρύνοντας τους ερμηνευτικούς της ορίζοντες!

Με αφορμή την πολυαναμενόμενη όπερα του Πουτσίνι, Τόσκα από την ομάδα του λυρικού σας θεάτρου “Scull of Yorich Productions” δώστε μας το στίγμα αυτού του νέου καλλιτεχνικού σας εγχειρήματος, καθώς και του δικού σας πρωταγωνιστικού ρόλου της Tosca”.

Η “Τόσκα” είναι η μεγαλύτερή μας παραγωγή ως τώρα. Είναι το πιο σημαντικό μας έργο σαν ομάδα, αυτό για το οποίο δουλέψαμε από το 2013 έως τώρα πολύ σκληρά. Ελπίζω ότι όλοι όσοι μας αγάπησαν από τις προηγούμενες χρονιές να έρθουν και να γιορτάσουμε όλοι μαζί την επιτυχία αυτή.

Χαίρομαι ιδιαιτέρως που το Μέγαρο Μουσικής μας εμπιστεύτηκε αυτές τις ημερομηνίες στην μεγάλη αίθουσα (Μ1) γιατί ο χώρος αυτός είναι μεγάλης σημασίας για μένα: στην σκηνή αυτή έκανα το ελληνικό μου ντεμπούτο το 2008 με μεγάλη επιτυχία και ακολούθησαν πολλές άλλες σημαντικές εμφανίσεις. Το ότι σε αυτή την σκηνή θα ερμηνεύσω την Τόσκα, είναι πραγματικά πολύ όμορφο για μένα.

Είμαι “παιδί” του Μεγάρου (ίσως και enfant terrible ενίοτε) και κάθε φορά που ανεβαίνω στην σκηνή του, νιώθω “σπίτι” μου. Ελπίζω να πάει τέλεια αυτή η παραγωγή και να βγούμε όλοι ασπροπρόσωποι! Έχουμε μεγάλη αγωνία, πολλές δυσκολίες ακόμη, αλλά νιώθουμε ότι θα τα καταφέρουμε εξαιρετικά. Ελπίζω ότι αυτή η παραγωγή θα είναι η αρχή κι άλλων μεγάλων παραγωγών μας. Η παραγωγή είναι κλασική, τα σκηνικά μεγαλειώδη, τα κοστούμια υπέροχα… Πιστεύω ότι ο κόσμος θα μείνει πολύ ευχαριστημένος.

Ποια η δυσκολία του άκρως μουσικά απαιτητικού ρόλου σας (ως Tosca), καθώς καλείστε να ερμηνεύσετε ρόλο υψιφώνου, ενώ η ίδια είστε μεσόφωνος;

Η Τόσκα είναι ήδη ένας εξαιρετικής δυσκολίας ρόλος για υψιφώνους. Το γεγονός ότι κάποιες σημαντικές μεσόφωνοι επέλεξαν στο παρελθόν να αναμετρηθούν με τον ρόλο αυτό, άφησε ένα “στίγμα” για τις μετέπειτα μεσοφώνους, κάτι σαν “στοίχημα” που μόνο λίγες μπορούν να κερδίσουν. Ο ρόλος είναι τρομερά απαιτητικός τεχνικά και ερμηνευτικά: ο συνθέτης κινεί τη φωνή στα άκρα συνέχεια, δίνοντας έτσι την αίσθηση του χαρακτήρα της πρωταγωνίστριας, η οποία βιώνει τόσο συναισθηματικά όσο και στο έργο, ακραίες καταστάσεις.

Οι μουσικές “γραμμές” της Τόσκα είναι εναλλάξ μελωδικές και απότομες, κάτι που αποσυντονίζει το σώμα και κουράζει την ερμηνεύτρια. Παράλληλα, από θεατρικής πλευράς, βρισκόμαστε αντιμέτωπες με ακόμη ένα πρόβλημα: ο ρόλος απαιτεί ευκινησία και ταυτόχρονα κομψότητα, ενώ υπάρχουν ακραίες σκηνές βίας. Για μένα το στοίχημα μπήκε μεταξύ εμού και του Φίλιππου, του οποίου ιδέα ήταν να κάνω αυτόν τον ρόλο. Εκείνος πίστεψε σε μένα πιο πολύ από ό,τι εγώ.

Όταν πλησίαζε η πρεμιέρα μας στην Λάρισα, έχασα τον κόσμο κάτω από τα πόδια μου: συνειδητοποίησα ότι εγώ δεν είχα πιστέψει ακόμη ότι μπορώ να υποστηρίξω αυτόν τον ρόλο! Για πρώτη φορά βγήκα στην σκηνή “χαμένη”. Δεν ήξερα γιατί βρίσκομαι εκεί, δεν ένιωθα τίποτε, παρά πρόσεχα να μην μου ξεφύγει κάποια νότα, να κάνω αυτό που έπρεπε τεχνικά. Συνήθως όταν ερμηνεύω έναν ρόλο, αφήνομαι αρκετά, χαλαρώνω σε πολλά σημεία, αυτοσχεδιάζω συναισθηματικά, ρισκάρω.

Με την Τόσκα δεν το κατάφερα να αφεθώ ακόμη. Νιώθω σαν μία πρωταθλήτρια στίβου που πρέπει να ξεπεράσει το προσωπικό της ρεκόρ κατά πολύ. Τα κατάφερα όμως και έμαθα πολλά, εξελίχτηκα τεχνικά και πιστεύω ότι τελικά ο Φίλιππος είχε δίκιο. Η Τόσκα μου ταιριάζει – κι ας με ταλαιπωρεί. Φυσικά η ψηλή περιοχή είναι ακόμη δυσκολότερη για μια μεσόφωνο, αν και στο ρεπερτόριό μας, τραγουδάμε εξίσου ψηλά. Νομίζω ότι η μεγαλύτερη δυσκολία τελικά είναι όλο το “πακέτο” του ρόλου, όχι μόνο οι νότες.

Πού έγκειται η δημοφιλία της και η διαχρονικότητά της στο χρόνο; Ποιο το ιδιαίτερο εκείνο χαρακτηριστικό της που την καταστεί την πιο διάσημη όπερα του Πουτσίνι;

Η “Τόσκα” κατάφερε να κατακτήσει το ευρύ κοινό πριν γίνει όπερα, μέσω της διάσημης ηθοποιού Σάρα Μπερνάρ, η οποία ερμήνευε ήδη τον ρόλο της Τόσκα (στο θεατρικό “La Tosca” του Βικτωριάν Σαρντού) με τεράστια επιτυχία, πριν ο συνθέτης παρακολουθήσει το θεατρικό έργο και εμπνευστεί να γράψει μια όπερα βασισμένη σ’ αυτό.

Από μουσικής πλευράς, η όπερα είναι πραγματικά πολύ αποτελεσματικά γραμμένη στο να προκαλεί έντονα συναισθήματα χωρίς “διάλειμμα” στον θεατή και να περιγράφει, σχεδόν κινηματογραφικά, τους χαρακτήρες και την πλοκή. Το γεγονός ότι η ιστορία είναι ουσιαστικά, ένα “αστυνομικό θρίλερ” την καθιστά ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα, τόσο για το γυναικείο όσο και για το ανδρικό κοινό. Στο πέρασμα του χρόνου, πολλές μεγάλες λυρικές ερμηνεύτριες άφησαν το σημάδι τους στον ρόλο της Τόσκα, με αποκορύφωμα την Μαρία Κάλλας, ιδανική και αξεπέραστη ως Τόσκα.

Το γεγονός ότι στην “Τόσκα” η κεντρική γυναικεία φιγούρα πρέπει να συνδυάζει πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για να ενσαρκώσει ιδανικά τον ρόλο και πάντα συγκρίνεται με τις κορυφαίες ερμηνεύτριες του παρελθόντος, τόσο του θεάτρου, όσο και της όπερας, σίγουρα επίσης εξιτάρει το κοινό.

Ακόμη και το όνομα “Τόσκα” αφήνει ένα σημάδι υποσυνείδητα: βγαίνει από το επίθετο “tossica” που στα ιταλικά σημαίνει “τοξική” και, σε συνδυασμό με το μικρό όνομα της πρωταγωνίστριας Φλόρια (που παραπέμπει σε λουλούδι) υπονοεί ότι η γυναίκα αυτή είναι όμορφη και ντελικάτη, αλλά ταυτόχρονα και δηλητηριώδης.

Η σκηνή του φόνου, όπου η Τόσκα σκοτώνει τον αρχηγό της αστυνομίας Σκάρπια, είναι από τις πλέον διάσημες σκηνές της όπερας – ακόμη μια ιδιαιτερότητα του έργου, όπου ο κεντρικός χαρακτήρας, μια γυναίκα, δολοφονεί εν ψυχρώ επί σκηνής έναν επικίνδυνο άνδρα. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν κάνει την “Τόσκα” να επισκιάσει με διαφορά όλες τις όπερες του συνθέτη και να την βάλουν στις καρδιές του κοινού ως μία από τις αγαπημένες του όπερες.

Πρόκειται για μια ρεαλιστική όπερα – ένα πλέον αντιπροσωπευτικό έργο του βερισμού. Πώς αποδίδεται μουσικά αυτός ο ρεαλισμός;

Καταρχάς με την χρήση μουσικών μοτίβων που χαρακτηρίζουν κυρίως τους ίδιους τους χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, μια τεχνική που χρησιμοποιεί ο γερμανός συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ και που ο Τζιάκομο Πουτσίνι χρησιμοποιεί με μεγάλη μαεστρία σ’ αυτό το έργο. Τα μουσικά μοτίβα είναι, ας πούμε, όπως ένα “χρώμα” που “ζωγραφίζει” έναν χαρακτήρα, για παράδειγμα, το κόκκινο είναι η Τόσκα, το μαύρο ο Σκάρπια, το μπλε ο Καβαραντόσσι – το ίδιο γίνεται και με τις νότες: ένα μουσικό θέμα “είναι” η Τόσκα, άλλο ο Σκάρπια και ένα άλλο ο Καβαραντόσσι. Κάθε φορά που τα ακούμε, “ακούμε” τον χαρακτήρα του κάθε ρόλου. Είναι λίγο αφηρημένο σαν έννοια, αλλά λειτουργεί πολύ καλά και σε αφτιά που δεν αναγνωρίζουν απαραίτητα τα μουσικά θέματα, σε ένα πιο υποσυνείδητο επίπεδο.

Ο Πουτσίνι, όπως όλοι οι μεγάλοι συνθέτες, ήξερε πολύ καλά να “μανιπουλάρει” τις ψυχές του κοινού. Έτσι, όταν ο θεατής “ακούει την Τόσκα” (εννοώ, το θέμα της) νιώθει κάποια συγκεκριμένα πράγματα, ενώ όταν ακούει κάποιον άλλο χαρακτήρα, άλλα. Συγκεκριμένα, στην Τόσκα “ακούμε” ένα αγωνιώδες, ανικανοποίητο αίσθημα που μας γεμίζει κι εμάς με την ίδια αίσθηση – χωρίς να καταλαβαίνουμε από πού έρχεται…

Έτσι ταυτιζόμαστε με τους χαρακτήρες και βιώνουμε αυτά που βλέπουμε, ακούγοντάς τους. Μαγικό, δεν είναι; Τι πιο ρεαλιστικό από αυτό; Εκτός όμως από αυτήν την τεχνική, ακούμε και πραγματικούς ήχους, όπως κανονιές, καμπάνες και πυροβολισμούς, οι οποίοι είναι ήχοι που πρέπει να παραχθούν και εκτός ορχήστρας και είναι σημειωμένοι στην παρτιτούρα από τον συνθέτη. Είμαστε όπως καταλαβαίνετε, πολύ κοντά πια στον… κινηματογράφο!

Τι είναι αυτό που σε γοητεύει στην “Tosca” κι αν ο εμβληματικός ρόλος αυτός αποτελεί ένα είδος πρόκλησης (ο οποίος στιγματίστηκε από την ντίβα της όπερας, Μαρία Κάλλας) στην πολυετή καριέρα σου στο λυρικό τραγούδι;

Η γοητεία της Τόσκα είναι ότι είναι στην πραγματικότητα ένας πολύ ανθρώπινος, συνηθισμένος χαρακτήρας. Η πρόκληση για μένα σαν ερμηνεύτρια, εκτός από φωνητική, είναι να μπορέσω να την κάνω να φανεί πιο ευάλωτη και πιο εύθραστη, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τη “νευρική” και “απότομη” μουσική της, αλλά και με τις υπερβολικές αντιδράσεις της.

Στην 1η πράξη δημιουργεί την εντύπωση μιας όχι και τόσο συμπαθητικής γυναίκας, γιατί είναι είναι ζηλιάρα, δύσπιστη, νευρική, ανασφαλής και κάπως “επιθετική” απέναντι στον εραστή της, όλα όσα είναι δηλαδή μια πολύ ερωτευμένη γυναίκα. Εξαιτίας της ζήλειας της, χωρίς να το θέλει, τον μπλέκει σε μια θανατηφόρα παγίδα, η οποία θα οδηγήσει στην καταστροφή.

Στη 2η πράξη, λόγω δικής της αδυναμίας να αντέξει το ότι ο εραστής της βασανίζεται από τους αστυνομικούς, προδίδει το μυστικό του και χωρίς να το καταλάβει, τον καταδικάζει σε θάνατο. Για να τον σώσει, υπόσχεται να δωθεί στον αρχηγό της αστυνομίας, όπως αυτός απαιτεί εις αντάλλαγμα για την ζωή του εραστή της, αλλά τελικά τον σκοτώνει εν ψυχρώ… Όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε μία υστερία, μια κατάσταση “εκτός ελέγχου” από την μεριά της. Αδύναμη λόγω έρωτα και γι’αυτό πολύ επικίνδυνη, η Τόσκα είναι μια γυναίκα “εκτός εαυτού” κι άρα μια φιγούρα με την οποία αφενός το ανδρικό κοινό δεν μπορεί να ταυτιστεί σε κανένα επίπεδο (μάλλον αδιάφορη του φαίνεται) και αφετέρου το γυναικείο κοινό κατανοεί μεν, δεν εντυπωσιάζεται δε (γιατί θα μπορούσε η κάθε μία να είναι στη θέση της).

Μόνο η 3η πράξη “δικαιώνει” την Τόσκα, η οποία θρηνεί σπαραχτικά τον θάνατο το έραστή της και δίνει τέλος στην ζωή της, σαν μια έσχατη πράξη έρωτα και ολοκλήρωσης.

Η Μαρία Κάλλας είναι η μοναδική, ανυπέρβλητη Τόσκα και δεν τολμώ να συναγωνιστώ σε κανένα επίπεδο την θεϊκή της ερμηνεία, ούτε γι’ αστείο. Αν δεν υπήρχε όμως η ερμηνεία της Κάλλας, εγώ προσωπικά δε θα έμπαινα στον κόπο να το σκεφτώ καν για το αν θα έπρεπε ή όχι να ερμηνεύσω αυτόν τον τόσο δύσκολο ρόλο. Τόσο για μένα όσο και για όλους τους λυρικούς ερμηνευτές της γενιάς μου, το ότι έχουμε τέτοιες θεϊκές ερμηνείες να μας εμπνέουν, είναι σχεδόν πιο σημαντικό κι από τον ίδιο τον ρόλο… Όλες οι τραγουδίστριες θέλουν να μοιάσουν την Κάλλας όταν τραγουδάν την Τόσκα – έστω και λίγο – και έτσι πρέπει. Όταν άλλωστε υπάρχει ήδη το τέλειο, γιατί να πρωτοτυπήσει κανείς

Αγωνία και δράση κορυφώνονται στην κάθε πράξη… Πώς επιτυγχάνεται η ψυχική ένταση;

Εκτός από την μουσική και όλα τα εφέ της, όπως προείπα, το λιμπρέτο είναι εξαιρετικό – η ιστορία της “Τόσκα” είναι πραγματικά μα ιστορία έρωτα και προδοσίας, που μέχρι την τελευταία στιγμή κρατάει τον θεατή σε αγωνία, λόγω των δραματικών ανατροπών του.

Αν δεν ξέραμε την ιστορία, θα μέναμε καρφωμένοι στις καρέκλες μας και θα σοκαριζόμασταν με το τέλος. Σήμερα όλοι γνωρίζουμε λίγο πολύ την ιστορία αλλά και πάλι η μουσική καταφέρνει και μας παρασέρνει στις ελπίδες των ερωτευμένων πρωταγωνιστών, μόνο για να μας καταρρακώσει στο τέλος… Στις παραστάσεις μας στην Λάρισα, είδαμε κάποια άτομα στο κοινό να βιώνουν αυτή την ένταση, υποθέτω γιατί δεν γνώριζαν την ιστορία (τι τυχεροί!) και πραγματικά, στο διάλειμμα μεταξύ 2ης και 3ης πράξης, δεν σηκώθηκε κανείς από τη θέση του! Περίμεναν όλοι να δουν τι θα συμβεί!

Στο έργο ενυπάρχουν σαφείς αναφορές σε ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα;

Ναι, το έργο διαδραματίζεται το 1800, στο Βασίλειο της Νάπολης που είναι υπό την κυριαρχία των Ιταλών, την στιγμή της εισβολής του Ναπολέοντα. Γίνεται αναφορά επί σκηνής στον Ναπολέων και στον Μελά. Επίσης υπάρχει αναφορά και στην μάχη του Μαρένγκο, της οποίας το αποτέλεσμα (νίκη του Ναπολέοντα επί του Μελά) επηρεάζει την υπόθεση της όπερας. Επίσης οι τοποθεσίες στις οποίες διαδραματίζεται η όπερα, είναι όλες υπαρκτές: η 1η πράξη είναι στο εσωτερικό του Ναού του Αγίου Ανδρέα “delle Fratte”, η 2η σε ένα γραφείο του Palazzo Farnese και η 3η στην κορυφή του Castel Sant’Angelo. Όλα αυτά τα κτήρια υπάρχουν στην Ρώμη, μπορεί κανείς να τα επισκεφτεί και σήμερα.

Ποια η αποτίμηση της συνεργασίας σας (είναι η δεύτερη φορά) με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Λάρισας και δη το μαέστρο κύριο Χρήστο Κτιστάκη;

Η συνεργασία αυτή που άρχισε το 2015 έχει ευδοκιμήσει και πλέον είμαστε μια μεγάλη κι ενωμένη ομάδα. Ο μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της Λάρισας, ο Χρήστος Κτιστάκης, είναι σπάνιο είδος μαέστρου: πραγματικά αγαπάει την ορχήστρα του και αγαπάει κι εμάς τους τραγουδιστές. Και λέω “αγαπάει” γιατί δεν είναι καθόλου αυτονόητο. Πολλοί μαέστροι δεν συμπαθούν τους μουσικούς ή / και τους τραγουδιστές, τους βλέπουν σαν ένα μέσο για τη δική τους επιτυχία, για τους δικούς τους στόχους. Τους ανταγωνίζονται. Ο μαέστρος αυτός όμως, είναι από άλλη “πάστα” και νομίζω γι’ αυτό και ταιριάξαμε τόσο όμορφα. Βλέπει κι αυτός, όπως κι εμείς, την ομάδα, το σύνολο, την μουσική, πάνω από τον εαυτό του.

Έχει μια φυσική ευγένεια και μια ηρεμία και η συνεργασία μαζί του είναι πάντα ομαλή και ευχάριστη. Στηρίζει τους άλλους, τους εμπνέει, τους δίνει εμπιστοσύνη. Ήδη από την πρώτη μας συνεργασία, στη “Νόρμα” του Μπελίνι, όλα ήταν εξαιρετικά εύκολα και έτσι συνεχίζεται η συνεργασία μας και ως σήμερα. Φυσικά αναπτύχθηκε και μια φιλία στην πορεία. Η δε ορχήστρα έχει πολύ καλό υλικό και κάνει τεράστια βήματα. Έχει αρχίσει να αποκτάει σημαντική εμπειρία στον τομέα “όπερα”, πράγμα σπάνιο για μια ορχήστρα.

Η “Τόσκα” ήταν μια τεράστια πρόκληση αλλά τα κατάφεραν και με το παραπάνω. Πλέον έχουν παίξει αρκετά οπερετικά έργα και το ευχάριστο είναι ότι τους αρέσει η όπερα. Κι εμάς μας αρέσει αυτή η ορχήστρα και κανείς μας δε νιώθει πιο σημαντικός από τον άλλο: όλοι μαζί δουλεύουμε σκληρά για ένα καλό αποτέλεσμα κι αυτή η ένωση φαίνεται. Πιστεύω πολύ σε αυτά τα άτομα, όπως πιστεύουν κι αυτοί σε μας.

Ως καλλιτεχνική διευθύντρια και δημιουργός μαζί με το σύζυγό σας, Φίλιππο Μοδινό της ομάδας Όπερας “Scull of Yorick Productions, νιώθετε ικανοποιημένη με την πορεία της; Ποιο αποτελεί το προσωπικό το όραμά σας γι’ αυτή;

Είμαι καλλιτεχνική διευθύντρια της Εταιρίας Λυρικού Θεάτρου Ελλάδος, ο Φίλιππος είναι ο διαχειριστής της. Μαζί κάνουμε και το καστ στα έργα που ανεβάζουμε, αλλά αυτός διαχειρίζεται και τα λογιστικά / οικονομικά, ένας τομέας που δεν είναι ακριβώς “ευχάριστος”, αλλά πολύ σημαντικός. Η εταιρία έγινε για να στηρίξει τις δράσεις μας ως ομάδα (Skull of Yorick Productions). Η πορεία μας από το 2013 που εγκατασταθήκαμε μόνιμα στην Ελλάδα και ως σήμερα, είναι πολύ ανοδική: έχουμε προχωρήσει σαν ομάδα, έχουμε δυναμώσει καλλιτεχνικά και έχουμε “χτίσει” κοινό και ικανοποιητικές για την ώρα σχέσεις με όλους τους καλλιτεχνικούς φορείς.

Δεν είμαι ακόμη ευχαριστημένη από τους πολιτικούς, από ανθρώπους που είναι σε θέσεις από τις οποίες διαχειρίζονται τον πολιτισμό. Η τέχνη χρειάζεται το κοινό της (ευτυχώς αυτό το έχουμε) χρειάζεται όμως επί πλέον και ηθική και οικονομική στήριξη από την πολιτεία. Αυτή την στιγμή, καλώς ή κακώς, στη Θεσσαλονίκη, είμαστε η Όπερα. Δεν το λέω εγώ, το λέει ο κόσμος, το κοινό και η μόνιμη παρουσία μας. Λείπει μια ηθική υποχρέωση από την πολιτεία που είναι να στηρίζει τους ανθρώπους που παράγουν έργο, που αντιπροσωπεύουν την υψηλή τέχνη και που από επιλογή βρίσκονται εδώ και προσφέρουν τον εαυτό τους. Δεν “στέκει” το να μην στηρίζει η πολιτεία τέτοιες δράσεις και παρουσίες. Δεν “στέκει” το να θαυμάζουν, να λεν ωραία λόγια και την επόμενη στιγμή να ξεχνάν την ύπαρξή των ανθρώπων αυτών που θαυμάζουν, να ξεχνάν τις υποχρεώσεις τους απέναντί τους.

Οι καλλιτέχνες της Όπερας και της κλασικής μουσικής, δεν είμαστε ούτε κακομαθημένοι” ούτε “αδύναμοι”, είμαστε άνθρωποι που μελετάμε εφόρου ζωής, που παλεύουμε με τη δεξιοτεχνία και την τελειότητα, που κάνουμε πολύ δύσκολα πράγματα επί σκηνής, πράγματα που απαιτούν από εμάς τρομερές ικανότητες τις οποίες για να αποκτήσουμε και να συντηρήσουμε, κάνουμε συνεχώς θυσίες σε όλα τα επίπεδα. Χάνουμε από την προσωπική μας ζωή, από τον χρόνο μας, από όλα αυτά που κάνουν την ζωή χαλαρή και όμορφη, για να ζούμε σχεδόν “ασκητικά”, ώστε να κρατάμε τους εαυτούς μας σε τέλεια κατάσταση. Κι όλα αυτά για μερικές μόνο εμφανίσεις, οι οποίες πια δεν πληρώνονται καν καλά.

Αυτό που θα γίνει αν τελικά εμείς δεν καταφέρουμε όσα θα μπορούσαμε αν είχαμε μία ελάχιστη βοήθεια από όσους μπορούν να βοηθήσουν, θα είναι ότι δε θα γίνει τελικά αυτό που θα μπορούσε να είχε γίνει! Κι αυτό θα είναι κρίμα, γιατί όταν όλοι συνεργάζονται για κάτι τόσο όμορφο όσο η υψηλή τέχνη, όλοι έχουν κέρδος. Και οι τωρινοί αλλά και οι επόμενοι.

Για να είμαστε εντελώς ρεαλιστές: οι πιθανότητες να ανοίξει πλέον μια κρατική λυρική σκηνή στη Θεσσαλονίκη είναι μηδαμινές και οι πιθανότητες να ξαναβρεθεί μέσα στα επόμενα χρόνια ένα “τρελό οπερατικό ζευγάρι” όπως εγώ κι ο άνδρας μου, που να έχει τόσες γνώσεις και να επιλέξει τη Θεσσαλονίκη ως τόπο δράσης, ακόμη μικρότερες. Η συγκυρία προστάζει (φωνάζει, θα έλεγα) να ενωθούν όλες οι δυνατές δυνάμεις για να έχουμε Όπερα. Όχι γιατί χωρίς όπερα δεν μπορούμε να ζήσουμε, αλλά γιατί όταν έχουμε, η ζωή μας λάμπει λίγο παραπάνω.

Η Όπερα είναι η κορώνα της Τέχνης, το στολίδι μιας πόλης, η ψευδαίσθηση του μεγαλείου. Αν μέσα στην κρίση καταφέρουμε όλοι μαζί σαν πόλη να έχουμε Όπερα, όλος ο καλλιτεχνικός και πολιτικός κόσμος θα μας παραδεχτεί διεθνώς, όπως ήδη παραδέχεται εμάς σαν ομάδα. Για τις δράσεις μας γνωρίζουν πια πάρα πολλοί καλλιτέχνες και φορείς παγκοσμίως.

Πολλοί νέοι καλλιτέχνες έρχονται από όλον τον κόσμο κάθε Σεπτέμβριο και συμμετέχουν με δικά τους έξοδα, στο Φεστιβάλ Όπερας που διοργανώνουμε στην Αρχαία Ρωμαϊκή Αγορά (φέτος ήταν η 3η συνεχόμενη χρονιά). Όλα αυτά είναι τρομερά σημαντικά. Η Λάρισα μας στηρίζει. Γιατί όχι και η Θεσσαλονίκη; Δεν ανταγωνιζόμαστε… κανέναν. Το αντίθετο. Το όραμά μου λοιπόν, είναι να μοιραστούμε όλοι αυτές τις επιτυχίες μας και να τις μεγαλώσουμε μαζί, να τις πάμε παραπέρα, γιατί τις αξίζουμε σαν πόλη.

Ποιο το επόμενο καλλιτεχνικό σας βήμα;

Σκηνοθεσία της όπερας του Μότσαρτ “Οι γάμοι του Φίγκαρο” στο ΜΜΘ (Μ2) στα πλαίσια του εκπαιδευτικού πρότζεκ μας “Opera da Camera Oscura” που θα γίνει τον Ιανουάριο 2018. Το καλοκαίρι του 2018 κάποιες παραστάσεις στην Ιταλία με την όπερα “Κάρμεν” του Μπιζέ και άλλες στο Λονδίνο με την όπερα “Ντον Κάρλο” του Βέρντι. Ελπίζω όμως να πάει πολύ καλά και η “Τόσκα” και να έχουμε επαναληπτικές παραστάσεις μέσα στην χρονιά. Για το Φεστιβάλ Όπερας 2018 έχω κάποιες ιδέες αλλά ακόμη δεν είμαι σίγουρη για να σας πω, θα συνεχίσουμε όμως και 4η χρονιά να δίνουμε δωρεάν παραστάσεις στο κοινό, στα πλαίσιά του.

Εν κατακλείδι, η τέχνη μπορεί να αποτελέσει διέξοδο ή και γόνιμη περίοδος πνευματικού και πολιτιστικού οργασμού σε δυσοίωνους καιρούς, περιόδους κρίσης;

Η Τέχνη δεν είναι διέξοδος, είναι οδός. Πολλοί από εμάς την διαλέξαμε και πριν την κρίση, γιατί μόνο αυτή βλέπαμε ως μοναδική κι αδιαμφισβήτητη πορεία. Ταλέντο και γονιμότητα υπάρχει πάντα, σε κάθε κατάσταση. Η κρίση μας έφερε την κατάρρευση μιας κατάστασης, όχι την κατάρρευση των πάντων. Έφερε Κοινωνικοοικονομικές ανακατατάξεις και βγήκαν στην επιφάνεια άνθρωποι που με το παλιό κατεστημένο δεν είχαν καμιά ελπίδα, ή κανέναν λόγο ύπαρξης. Πολλοί άνθρωποι στρέφονται στην Τέχνη για να εκφραστούν, για να “τραφούν πνευματικά”, όχι μόνο στην κρίση, αλλά και στην ευημερία. Ίσως να κάνει περισσότερη εντύπωση στον κόσμο η ύπαρξή των καλλιτεχνών σε περιόδους κρίσης, γιατί αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν μερικοί, ακόμη και στην κρίση να είναι καλλιτέχνες;

Η σημερινή κρίση δυστυχώς αποτελεί μια καταπληκτική δικαιολογία για όσους έχουν το χέρι τους στο κεφάλαιο, ώστε να μην το μοιράζονται με τους πολλούς και να το διαχειρίζονται αυτοί κόβοντας ό,τι μπορούν από τους πολλούς, για να κερδίζουν οι λίγοι. Η Τέχνη είναι φυσικά το πρώτο που πλήττεται από αυτή τη “δικαιολογία”, γιατί οι λίγοι χρειάζονται και λίγη –και ελεγχόμενη- Τέχνη. Αν παρατηρήσετε, ζούμε ένα παράδοξο: το κεφάλαιο που χρησιμοποιείται για τον πολιτισμό και τις Τέχνες, από όπου κι αν προέρχεται αυτό, αντί να διοχετευτεί σε πολλούς ή να στηρίξει υπάρχουσες καταστάσεις, μαζεύεται σε ένα – δύο νέα σημεία στον χάρτη, απομονώνοντας τα υπόλοιπα. Φτάνει δε τελικά σε πολύ λίγα καλλιτεχνικά χέρια.

Όχι γιατί τα λεφτά είναι λιγότερα – είναι φυσικά και λιγότερα- αλλά γιατί η μοιρασιά αποφασίστηκε να γίνεται σε λιγότερα χέρια και το κυριότερο μέλημα είναι, αυτά τα χέρια να είναι όσο το λιγότερο γίνεται, καλλιτεχνικά. Αυτό που δεν καταλαβαίνουν όσοι κρατάν το κεφάλαιο σφιχτά είναι ότι, όσο περισσότερο το αρνούνται- στους καλλιτέχνες ειδικά – τόσο περισσότερο τους “ξυπνάν” και όταν η Τέχνη “ξυπνάει”, τότε αρχίζει η πραγματική “επανάσταση”, που είναι αυτή των συνειδήσεων. Η Τέχνη είναι το πιο “επικίνδυνο” πράγμα στον κόσμο.

Skull of Yorick Productions
http://www.skullofyorickproductions.com/

Βιογραφικό Κασσάνδρας Δημοπούλου

Γενικές πληροφορίες

• Eθνικότητα: Eλληνική
• Τόπος γέννησης: Θεσσαλονίκη.
• Ιστοσελίδα: https://www.kassandradimopoulou.com/
• Blog: https://www.santadellalirica.blogspot.gr/
• Στήλη: https://www.paradromos.gr/
• Μέλος της: https://www.skullofyorickproductions.com/
• Διευθύντρια στο Φεστιβάλ Τεχνών “Θεοδώρεια” στα Σέρβια Κοζάνης
• Ομιλούμενες γλώσσες: Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά (όλα άριστη γνώση), Γαλλικά (ικανοποιητική γνώση) και Ισπανικά (μερική γνώση).

Γενικές σπουδές

• Απολυτήριο Λυκείου

Μουσικές Σπουδές

• Νέο Ωδείο Θεσ/νίκης. Πτυχίο Βιολοντσέλου (1994). Βαθμός: Άριστα Παμψηφεί
• Μουσική Ακαδημία του Detmold (Hochschule fuer Musik Detmold (1996-2001): Τμήμα φωνητικής/ Τμήμα εγχόρδων (βιολοντσέλο) / Τμήμα Όπερας
• Μουσική Ακαδημία της Στουτγάρδης (Hochschule fuer Musik und Darstellende Kunst Stuttgart 2002-2003): Τμήμα Όπερας.
• Δίπλωμα τραγουδιού με εξειδίκευση στην όπερα (2003). Βαθμός: 1,6 (Άριστα)
• Festival Aix-en-Provence (France) 2001
• Μουσική Θερινή Ακαδημία για νέους λυρικούς τραγουδιστές.
• Βασιλική Μουσική Ακαδημία του Λονδίνου (Royal Academy of Music, London) (2012-2013): Τμήμα φωνητικής.
• Μεταπτυχιακό (Master in Arts / MA1) Βαθμός: 87% (Άριστα με διάκριση). Vocal Faculty. Final Recital grade: 87
• Δάσκαλοι φωνητικής (μεταξύ 2004-2013): Dunja Vejzovic, Raul Gimenez, Philip Doghan.

Άλλες σπουδές

• Physical Theater (σωματικό θέατρο) και Contact Improvisation Dance στη Βέρνη (CH), στο εργαστήριο “on/off”.
• Ορχήστρες/ μουσικά σύνολα (1986-1996)
• Ορχήστρα Νέων “Δημήτρης Μητρόπουλος”
• Κλιμάκειο Δημοτικής Ορχήστρας Θεσ/νίκης
• Κρατική Ορχήστρα Θεσ/νίκης, Ορχήστρα του Φεστιβάλ Ορχηστρών στο Brieve (Γαλλία)
• Ensemble Montepulciano Cantiere Internazionale d’Arte (Ιταλία)
• Διάφορα σύνολα μουσικής δωματίου σε Ελλάδα και εξωτερικό

Εμπειρία διδασκαλίας

• Masterclass τραγουδιού στο τμήμα φωντητικής στο Trinity Laban College of Music ( Φεβρουάριος 2013).
• Φωνητική διδασκαλία στο Opera Studio Skull of Yorick Productions (Σεπτέμβριος 2013- έως σήμερα).
• Masterclass στη Θεσσαλονίκη (ΦΙΞ in art) (Ιανουάριος 2014).
• Σεμινάρια ορθοφωνίας/τραγουδιού για ηθοποιούς (Στουτγάρδη, 2005-2007)
• Κινησιολογία και χορογραφίες σε ελληνικά σχολεία 2οβάθμειας εκπαίδευσης στη Γερμανία, προετοιμασία για τον πανελλήνιο διαγωνισμό σχολικού θεάτρου (2007-2008).

Υποτροφίες

• Διεθνης Υποτροφία από το Associated Board of the Royal Schools of Music για 3ετή φοίτηση (βιολοντσέλο).
• Υποτροφία 1 χρόνου από την Ακαδημία Μουσικής του Detmold.
• Υποτροφία από το Ίδρυμα Wagner (Γερμανία1999) για την παρακολούθηση του Φεστιβάλ Wagner στο Μπαϊρόιτ.
• Υποτροφία του Ιδρύματος “Λεβέντη”
• Υποτροφία “Athena Scholarship”
• Υποτροφία “Newton Scholarship” για μεταπτυχιακό στο Royal Academy of Music (2012-2013).

Βραβεία / Υποψηφιότητες

• Βραβείο Κοινού στον διαγωνισμό Belcanto στο Φεστιβάλ Rossini του Bad- Wildbad (Γερμανία).
• Υποψήφια “Γυναίκα της Χρονιάς” στην κατηγορία “Διεθνής Ελληνίδα” του περιοδικού LIFO.

MASTERCLASSES

• Με τους: Raul Gimenez, Gabriel Baqcuier, Ghena Dimitrova, Yvonne Minton, Kurt Widmer, Dunja Vejzovic.
• Κυριότερες εμφανίσεις / δραστηριότητες (2000-2014)

2014

• Skull of Yorick Productions: Θέατρο “Αυλαία”: “Κάρμεν” του G. Bizet. Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου, Μουσική διεύθυνση: Φαίδρα Γιαννέλου
• Skull of Yorick Productions/ opera studio: “Il Tabarro” και “Suor Angelica”, μονόπρακτες όπερες του G. Puccini (ΦΙΞ in art).
• Skull of Yorick Productions: Ροκ όπερα “Οι Παλιάτσοι”στο Πολεμικό Μουσείο Θεσ/νίκης. Απόδοση στα ελληνικά/ σκηνοθεσία: Κ. Δημοπούλου. Ροκ ενορχήτρωση: Φ. Μοδινός.
• Υπεύθυνη καλλιτεχνικού προγραμματισμού σε σχέση με το λυρικό θέατρο στον πολυχώρο “Αίτιον” στην Αθήνα. Μέσα σε 3 μήνες ανέβηκαν τα δρώμενα: μουσικοθεατρικό “Η όπερα βγήκε απ’τον Παράδεισο”, “Don Pasquale” (όπερα του G. Donizetti σε συνεργασία με τους H2Opera) και Βραδιά μεσογειακής μουσικης.
• Skull of Yorick Productions / opera studio: Κυριακές στο Burlesque- Cafe (Θεσ/νίκη): Παρουσίαση των νέων λυρικών καλλιτεχνών τις Κυριακές τα απογεύματα με διαδραστικά δρώμενα σε σχέση με την όπερα (W.A. Mozart “Ο μαγικός αυλός” κ.ά.)
• Skull of Yorick Productions/ opera studio: Αποσπάσματα από την όπερα του G. Puccini “La Boheme” σε συνεργασία με το Ιταλικό Ινστιτούτο Θεσ/νίκης. Σκηνοθεσία: Διονύσης Ζαφειρίδης.
• Συγγραφή του μουσικοθεατρικού έργου “Η όπερα βγήκε απ’τον Παράδεισο” και ανέβασμά του στην Αθήνα (πολυχώρος “Αίτιον”) και στη Θεσσαλονίκη (Burlesque Cafe). 10 παραστασεις.

2013

• Κρατική Ορχήστρα Θεσ/νίκης: Κλειστό Γήπεδο ΧΑΝΘ. Σολίστ στο Ορατόριο των Χριστουγέννων του C. Saint- Saens. Μουσ. Διεύθυνση: Martin Lebel.
• Skull of Yorick Productions: Κρατικό Ωδείο Θεσ/νίκης: Όπερα του G. Verdi “Aida” (ρόλος: Αμνέρις). Σε συναυλιακή μορφή.
• Skull of Yorick Productions / opera studio: Θέατρο Ράδιο Σίτυ(Θεσσαλονίκη). Ροκ Όπερα “Αντιγόνη” βασισμένη στην μπαρόκ όπερα του Tommaso Traetta. 6 παραστάσεις. Σκηνοθεσία: Κ. Δημοπούλου/ Φίλιππος Μοδινός.
• Συμμετοχή του opera studio (performance) στο Φεστιβάλ “Inspire” στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
• Ίδρυση του 1ου στούντιου λυρικής τέχνης στη Θεσσαλονίκη (opera studio Skull of Yorick Productions). Το στούντιο δίνει τη δυνατότητα σε νεαρούς λυρικούς καλλιτέχνες να συμμετέχουν σε πολυάριθμες παραστάσεις όπερας.
• Skull of Yorick Productions: Φεστιβάλ Ανοιχτού Θεάτρου Δήμου Θεσ/νίκης/ Θέατρο Κήπου: Όπερα του G. Verdi “Οθέλλος” (ρόλος: Δυσδαιμόνα). Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου. Μουσ. Διεύθυνση: John Apeitos. Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσ/νίκης.
• Ίδρυση του 1ου Φεστιβάλ Τεχνών “Θεοδώρεια” στα Σέρβια Κοζάνης με την υποστήριξη του Ενιαίου Δήμου Σερβίων/ Βελβεντού.. Σεμινάρια και παραστάσεις: Βραδιά Μεσογειακής Μουσικής (με τους Κ. Δημοπούλου, Φ. Μοδινό, Γ. Καϊμάκη, Μ. Παπαδάκη κ.ά.), ρεσιτάλ βιολιού του Γιάννη Γεωργιάδη, ρεσιτάλ πιάνου του Παναγιώτη Τροχόπουλου, όπερα γκαλά, συναυλία μαθητών του σεμιναρίου, όπερα για παιδιά: “Η υπηρέτρια που έγινε κυρία” κ.ά.
• Φεστιβάλ του Shrewsbury (Αγγλία): Σολίστ στο “Requiem” του G. Verdi. Αγγλική Συμφωνική Ορχήστρα.
• Ένωση Χορωδιών και Ορχηστρών του Guernsey (Αγγλία, Channel Islands): Σολίστ στο “Requiem” του G. Verdi.
• Opera Gala στο Covent Garden (Βασιλική Όπερα του Λονδίνου). Οργάνωση: Life Action Trust.
• Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου: Σκηνές από την όπερα του G. Donizetti “Roberto Devereux” (ρόλος: Σάρα) και την όπερα του Pulenc “Διάλογοι Καρμελιτών” (ρόλος: Αδερφή Μαρί).

2012

• Skull of Yorick Productions: Δημοτικό Θέατρο Άνετον, Θεσ/νίκη. Ροκ όπερα “Οι Παλιάτσοι-plugged in” βασισμένη στην ομώνυμη όπερα του R. Leoncavallo και την όπερα του Niccolo Jommelli “Η κυνηγός πουλιών”. Μια παραγωγή σε συνεργασία με νέους λυρικούς καλλιτέχνες της Θεσ/νίκης (6 παραστάσεις). Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου. Ροκ ενορχήστρωση: Φίλιππος Μοδινός.
• Skull of Yorick Productions: Αρχαίο Θέατρο Κούριου (Κύπρος): 16ο Φεστιβάλ Αρχαίου Θεάτρου. Όπερα του Τommaso Traetta “Antigone” (ρόλος: Ισμήνη). Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου
• Skull of Yorick Productions: Island Hall (Αγγλία): Όπερα του G. B. Pergolesi: “La Serva Padrona” (ρόλος: Σερπίνα). Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου.
• Όπερα του Knoxville (Tenessee, USA): Όπερα του G. Verdi “Oθέλλος” (ρόλος: Δυσδαιμόνα). Desdemona). Μουσ. Διεύθυνση: Brian Saleski.

2011

• Skull of Yorick Productions: Aθήνα (“Τσάι στη Σαχάρα”, “διέλευσις” ) και Θεσσαλονίκη (Βαφοπούλειο Πνευμ. Κέντρο): Όπερα του G. B. Pergolesi: “La Serva Padrona” (ρόλος: Σερπίνα). Σκηνοθεσία: Κασσάνδρα Δημοπούλου
  Oper(O): Moυσείο Μπενάκη: Μουσικό δρώμενο.

2010

• RADA Film Productions (Μάντοβα, Ιταλία): Όπερα του G. Verdi “Rigoletto” με πρωταγωνιστή τον Placido Domingo (ρόλος: Κόμισσα Τσεπράνο). Ζωντανή προβολή σε 138 χώρες. Μουσ. Διεύθυνση: Zubin Mehta. Ορχήστρα RAI του Τορίνο).
• Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: Παγκόσμια πρεμιέρα του κύκλου τραγουδιών του Νίκου Αθηναίου: “Ιθάκη” (σε στοίχους του Κ.Π. Καβάφη). Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος. Κρατική Ορχήτρα Αθηνών.
• Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Φεστιβάλ “Δημήτρεια”Festival “Dimitria”: L.Van Beethoven: 9η Συμφωνία. Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος. Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσ/νίκης.
• Μουσείο Μπενάκη Αθήνα: Ορχήστρα των Χρωμάτων: Συναυλία με έργα του Μηνά Αλεξιάδη. Μουσ. Διεύθυσνη: Μίλτος Λογιάδης.

2009

• Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Οπερέτα του J.Offenbach ” Orfee aux enfers” (ρόλος: Ευριδίκη). Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος.
• Όπερα Θεσ/νίκης: Όπερα του W.A. Mozart “Don Giovanni” (ρόλος: Δόνα Ελβίρα). Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος.
• Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: G. Mahler 4η Συμφωνία. Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος.
• Κρατική Ορχήστρα Αθηνών.
• Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: J.S. Bach Λειτουργία σε σι ελάσσονα. Μουσ. Διεύθυνση: Νίκος Αθηναίος. Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Θεσ/νίκης.
• Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Ορατόριο του A.Vivaldi “Ιουδίθ θριαμβεύουσα” (ρόλος: Άμπρα). Μουσ. Διεύθυνση: Γ. Πέτρου.
  Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Προσωπικό ρεσιτάλ τραγουδιού.
• Μέγαρο Μουσικής Αθηνών: A. Caldara “L’Olimpiade”. Σύνολο Μπαρόκ Μουσικής
• “Latinitas Nostrae”. Μουσ. Διεύθυνση: Μάρκελος Χρυσικόπουλος.

2008

• Φεστιβάλ Αρχαίας Κορίνθουl: Όπερα του C.Monteverdi “Η στέψη της Ποπαίας” (ρόλοι: Τύχη, Βαλές). Μουσ. Διεύθυνση: Γ. Πέτρου.
• Πρεμιέρα στην Ελλάδα: Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Όπερα του G.F. Handel “Ιούλιος Καίσαρας” (ρόλος: Κλεοπάτρα). Μουσ. Διεύθυνση: Γ. Πέτρου.
• Βασιλικό Θέατρο Μαδρίτης (όπερα στούντιο): Όπερα του G.Rossini “Il Barbiere di Siviglia” (ρόλος: Μπέρτα). Σκηνοθεσία: Emilio Sagi.

2007

• Καταλανική Ομάδα Θεάτρου La Fura dels Baus: “Naumaquia”. Παραστάσεις στη Βαρκελώνη και στο Νιουκάστλ. Σκηνοθεσία: Carlus Padrissa.
• Φεστιβάλ κλασικής μουσικής του Monschau (Γερμανία): Όπερα του G. Bizet “Carmen” (ρόλος: Κάρμεν). Παραγωγή, ορχήστρα και χορωδία της όπερας Μπολσόι του Μινσκ.
• Εθνικη Όπερα της Στουττγάρδης/ μικρή σκηνή: Παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας της J.Klein “Westzeitstory” (ρόλος: Κέιτ). Στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος σε συνεργασία με σχολεία.
• Εθνικη Όπερα της Στουττγάρδης: Παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας του F. Zeller “Bunker” (ρόλος: Υγεία).
• Εθνικη Όπερα της Στουττγάρδης (σε συνεργασία με το Μπαλέτο της Όπερας): “Gaitee Parisienne” (Χορογραφία: Maurice Bejart) και “Eden” (Μουσική: Steve Reich). Μουσ. Διεύθυνση: James Tuggle (Ορχήστρα της Όπερας της Στουττγάρδης).
• Συμμετοχή ως σολίστ σε παραγωγές όπερας σε συνεργασία με μεγάλα ξενοδοχεία της Γερμανίας (τουριστικά events που συνδίαζαν live performance και δείπνο).

2006

• Σολίστ με τη χορωδία Sicherbund Choir του Tuebingen (Γερμανία): G.Rossini “Petit Messe Solennelle” .
• Μέγαρο Μουσικής Θεσ/νίκης: Ρεσιτάλ με μπαρόκ μουσική με το σύνολο μπαρόκ μουσικής “Latinitas Nostrae”. Μουσ. Διεύθυνση: Μάρκελος Χρυσικόπουλος.
• Karlskaserne Λούντβιγκσμπουργκ (Γερμανία) και θέατρο teater rampe στη Στουττγάρδη: “Railway Stories”: Σόλο performannce (one woman show) της Κασσάνδρας με τίτλο “Cello Pieces”. Σκηνοθεσία: Stefan Bastians.

2005

• Εθνικό Θέατρο Λουξεμβούργου / Grand Theater Luxemburg: Παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας της J. Fontaine “Virus Alert” (ρόλος: Εύα).
• Υπεύθυνη καλλιτεχνικού προγραμματισμού της γαστρονομικής/ μουσικής παραγωγής “Kulinopera” στην Maarmorsall στη Στουττγάρδη (2005-2007). Το event συνδίαζε υψηλή κουζίνα και μουσικά δρώμενα βασισμένα στην λυρική μουσική.
• Εθνικό Θέατρο Λουξεμβούργου: “Pasticcio” (performance σύγχρονης μουσικής) Katherine Berberian “Stripsody”.
• Φεστιβάλ Όπερας στο Nuertingen (Γερμανία): Όπερα του G. Verdi: “La Traviata” (ρόλος: Φλώρα).

2004

• Φεστιβάλ Όπερας στο Nuertingen (Γερμανία): Όπερα του G. Bizet “Κάρμεν” (ρόλος: Μερθέντες).

2003

• Μουσική Ακαδημία Μουσικής και Δραματικής Τέχνης Στουττγάρδης: Σχολή Όπερας. Θέατρο Wilhelma: Όπερα του G.Puccini “Αδερφή Αγγελική” (ρόλος: Αδερφή Γενοβέφα) και όπερα του R. Leoncavallo “Οι Παλιάτσοι” (ρόλος: Νέντα).

2001

• Διεθνές Φεστιβάλ “Mozart Toujours” (Μότσαρτ για πάντα) στο Salzburg και την Πράγα: Όπερα του W.A. Mozart “Iδομενέας, βασιλιάς της Κρήτης” (ρόλος: Ηλέκτρα). Μουσ. Διεύθυνση: Robert Lichter.
• Χορωδία και Θερινή Μουσικη Ακαδημία του Διεθνούς Φεστιβάλ Λυρικής Τέχνης της Aixen-Provence (Γαλλία). Όπερες: G. Verdi’ “Φάλσταφ” και W.A. Mozart’s “Γάμοι του Φίγκαρο”. Μουσ. Διεύθυνση: Mark Minkovsky (Mahler Chamber Orchestra) και Enrique Mazzola (Orchestre de Paris).

2000

• Θέατρο του Detmold: Σχολή Όπερας της Ακαδημίας Μουσικής του Detmold: Όπερα του J. Massenet’s “Σταχτοπούτα” (ρόλος: Ο Πρίγκηπας) Μουσ. Διεύθυνση: Robert Lichter