Αλέξανδρος Αβρανάς

Ημερομηνία Δημοσίευσης: 19/12/2024

"Όταν ο φακός συναντά γυμνή την αλήθεια."

Το "Quiet Life" είναι μια σιωπηλή κραυγή, αλλά και μια αχτίδα ελπίδας μες το σκοτάδι.

Ο πλέον καταξιωμένος διεθνώς, πολυβραβευμένος και πρωτοποριακός Σκηνοθέτης Αλέξανδρος Αβρανάς - φιλοξενούμενος και του Φετινού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης έρχεται να μας εκπλήσσει εκ νέου ευχάριστα με την νέα δραματική ταινία του "Quiet Life" που άπτεται ενός νέου φλέγοντος κοινωνικού ζητήματος, αυτό του "Συνδρόμου της Παραίτησης" των Προσφυγόπουλων, το όποιο αποδίδεται υφολογικά με τρόπο υποδειγματικά λιτό και αφαιρετικό...

Ο διεθνής Έλληνας κινηματογραφιστής υπογράφει τη σκηνοθεσία, όπως και συνυπογράφει το σενάριο. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την ταινία του ως μια σιωπηρή κραυγή - αλλά με παράλληλη διακριτική αχτίδα ελπίδας μες το σκοτάδι...

Με το γνώριμο τολμηρό και ψύχραιμο βλέμμα ενός δημιουργού που δε διστάζει να ακουμπήσει στη γυμνή αλήθεια - έστω κι αν αυτή είναι σκληρή - αποτυπώνοντάς την με τον πιο δεξιοτεχνικά τρόπο χάριν της καλλιτεχνικής αισθητικής του - κόντρα στην ωραιοποίηση και το στιλιζάρισμα του ρεύματος - συνεχίζει με νέες επιτυχημένες δημιουργίες που τον καταστούν δικαίως ως έναν εκ των άξιων εκπροσώπων του οικουμενικού Σινεμά ατενίζοντας πάντα με ευέλπιδη μάτια το ελληνικό σινεμά στο διεθνές κινηματογραφικό τοπίο, ενώ ονειρεύεται να κάνει ταινίες - όχι με στόχο τα βραβεία και τα φεστιβάλ - αλλά ταινίες που θα αφήσουν το αποτύπωμά τους στο μυαλό, αλλά και την καρδιά του θεατή...

Πώς γεννήθηκε η ιδέα της νέας σας ταινίας "Quiet Life" στην οποία υπογράφετε δεξιοτεχνικά τη σκηνοθεσία, όπως και το σενάριο, αλλά και του τελικού τίτλου αυτής αντί του πρωταρχικού "Apathy";

Η ιδέα γεννήθηκε από ένα άρθρο που διάβασα στο New Yorker, το 2018, για το “Σύνδρομο Παραίτησης”, μια τραγική και βαθιά ανθρώπινη κατάσταση που με συγκλόνισε. Τα παιδιά που βιώνουν αυτό το σύνδρομο δεν είναι απλώς θύματα ενός σκληρού συστήματος αλλά και ζωντανά σύμβολα της σιωπής που επιβάλλεται από την κοινωνία. Ο αρχικός τίτλος, Apathy, επικεντρωνόταν στην αδιαφορία, που αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος. Όμως καθώς εμβάθυνα στην ιστορία, συνειδητοποίησα ότι η ταινία μιλά περισσότερο για την απουσία φωνής, την απουσία ζωής, αλλά και την ανάγκη να βρούμε ξανά την ανθρωπιά μας.

Το Quiet Life αποτυπώνει αυτό το παράδοξο: την ψευδαίσθηση της ηρεμίας που κρύβει απελπισία, αλλά και τη διακριτική παρουσία της ελπίδας. Είναι ένας τίτλος πιο ανθρώπινος, πιο τρυφερός, που αφήνει χώρο για τη σιωπηλή αντοχή των χαρακτήρων και τη δυνατότητα ενός διαφορετικού τέλους.

Γι’ ακόμη μια φορά η κάμερά σας φωτίζει ένα νέο φλέγον κα πλέον ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, αυτό του μυστηριώδους "Συνδρόμου της Παραίτησης των Προσφυγόπουλων με τις δυσάρεστες προεκτάσεις της. Πώς εξετάζεται το θέμα της Παραίτησης υφολογικά στην ταινία σας;

Η “παραίτηση” υφολογικά εκφράζεται με λιτότητα, σχεδόν ακινησία. Οι χαρακτήρες κινούνται σε έναν αποστειρωμένο χώρο που αποκαλύπτει την ψυχική τους κατάσταση. Χρησιμοποιώ στατικές λήψεις και σιωπές για να δημιουργήσω την αίσθηση του ανεπανόρθωτου κενού, ενώ η κάμερα συχνά παρατηρεί από απόσταση. Σαν να καταγράφει, χωρίς να μπορεί να βοηθήσει, ακριβώς όπως και η κοινωνία μας.

Πώς θα χαρακτηρίζατε την ταινία σας ο ίδιος ως δημιουργός της;

Θα την ονόμαζα μια σιωπηλή κραυγή, αλλά και μια αχτίδα ελπίδας μέσα στο σκοτάδι. Είναι μια ταινία για την απελπισία και τη διαρκή αποτυχία της κοινωνίας να προστατεύσει τους πιο ευάλωτους, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής που, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, μπορεί να αντέξει, να συνδεθεί και να βρει νόημα. Η ανθρωπιά διατρέχει υπόγεια την ιστορία, σαν μια τελευταία υπενθύμιση ότι πάντα υπάρχει περιθώριο για αλλαγή, όσο μικρή κι αν φαίνεται. Είναι μια ωμή αλλά και ποιητική ταινία, όπως και η ίδια η ζωή.

Ποιο το ζητούμενο και μήνυμα της ταινίας σας; Υπάρχει στο τέλος η κάθαρση;

Το ζητούμενο είναι να αφυπνίσει. Να μας φέρει αντιμέτωπους με την αλήθεια που προτιμάμε να αγνοούμε. Κάθαρση... όχι με την παραδοσιακή έννοια. Δεν υπάρχει λύτρωση για το κοινό, γιατί το πραγματικό τέλος εξαρτάται από εμάς. Ελπίζω, όμως, να δημιουργήσει μια αναστάτωση που τελικά να μας κινητοποιήσει.

Πόσο δύσκολο ήταν στην ταινία σας το πάντρεμα της Κοινωνικής Παθογένειας με τα ανύποπτα θύματά της;

Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να αποφύγω την παγίδα της απλοποίησης ή της «εκμετάλλευσης» του πόνου των θυμάτων. Ήθελα να δώσω φωνή σε αυτούς τους ανθρώπους χωρίς να τους μετατρέψω σε αφηρημένες φιγούρες ενός κοινωνικού προβλήματος. Η δυσκολία έγκειται στο να διατηρήσεις την αλήθεια τους ζωντανή, να αναδείξεις τις ιστορίες τους ως ξεχωριστές, ανθρώπινες, και όχι ως απλούς καθρέφτες της παθογένειας που τους περιβάλλει.

Η ταινία λειτουργεί σαν μια γέφυρα. Εστιάζει στη σκληρή πραγματικότητα, αλλά ταυτόχρονα αναζητά το βλέμμα εκείνο της ελπίδας που συχνά βρίσκεται κρυμμένο στις λεπτομέρειες και στις μικρές στιγμές ανθρωπιάς. Αυτό το πάντρεμα απαιτεί ευαισθησία και ακρίβεια, ώστε η ιστορία να παραμείνει αυθεντική, με σεβασμό απέναντι στους πραγματικούς ανθρώπους που εμπνέουν αυτή τη ματιά.

Σε ποιο βαθμό οι ταινίες σας έχουν στόχο να καταδεικνύουν τη σαθρότητα της κοινωνίας μας;

Είναι δύσκολο να αποφύγω αυτό το στοιχείο, γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα που με απασχολεί. Οι ταινίες μου είναι καθρέφτες της κοινωνίας – δείχνουν τις ρωγμές που προσπαθούμε να κρύψουμε. Δεν είναι μόνο κριτική, είναι και ένας διάλογος για το πώς μπορούμε να αλλάξουμε.

Οι ταινίες σας άπτονται πάντα ευαίσθητων κοινωνικών θεμάτων που αποδίδονται με κινηματογραφική δεξιοτεχνία... Αυτό αντικατοπτρίζει και την προσωπική σας αισθητική σας ως δημιουργός;

Απολύτως. Για μένα, ο κινηματογράφος είναι μια ισορροπία ανάμεσα στο περιεχόμενο και την αισθητική του. Η σοβαρότητα των θεμάτων απαιτεί προσοχή και σεβασμό, αλλά η αισθητική αρτιότητα είναι αυτή που δίνει βάθος στην αφήγηση και επιτρέπει στο κοινό να βιώσει την ιστορία σε ένα πιο συναισθηματικό και υπαρξιακό επίπεδο.

Η εικόνα, ο ρυθμός και ο ήχος δεν είναι απλώς τεχνικά μέσα, είναι φορείς συναισθημάτων και σκέψης. Πιστεύω ότι η ομορφιά και η ακρίβεια της κινηματογραφικής γλώσσας δεν μειώνουν το βάρος ενός κοινωνικού θέματος, αντίθετα το ενισχύουν. Δημιουργούν χώρο για ενδοσκόπηση και δίνουν στους χαρακτήρες και τις ιστορίες τους μια διαχρονική ποιότητα. Για μένα, η αισθητική δεν είναι πολυτέλεια, είναι ο τρόπος να αποκαλύψω την αλήθεια, ακόμα κι όταν αυτή είναι σκληρή.

Πού έγκειται η επιτυχία των ταινιών σας που επιβεβαιώνεται και με διεθνή φεστιβαλικά βραβεία;

Η επιτυχία, αν υπάρχει, έγκειται στην ειλικρίνεια. Δεν επιδιώκω να ευχαριστήσω το κοινό, αλλά να του προκαλέσω κάτι – μια σκέψη, ένα συναίσθημα. Τα βραβεία είναι αναγνώριση, αλλά η πραγματική επιτυχία είναι όταν η ταινία μένει στη μνήμη.

Τι σημαίνει για εσάς Κινηματογράφος; Πού έγκειται η μαγεία του; Αισθάνεστε, ότι αποτελείτε κομμάτι του νέου ελληνικού κινηματογραφικού "κύματος" και πως αξιολογείται το σύγχρονο ελληνικό κινηματογραφικό τοπίο;

Ο κινηματογράφος είναι για μένα ένας τρόπος να δώσω φωνή σε όσα δεν λέγονται, να αποτυπώσω την πραγματικότητα και ταυτόχρονα να την υπερβώ μέσα από την τέχνη. Είναι η πιο σύνθετη και ολοκληρωμένη μορφή αφήγησης γιατί συνδυάζει εικόνα, ήχο, λόγο και ρυθμό για να δημιουργήσει συναίσθημα, να προκαλέσει σκέψη και να αφήσει ένα αποτύπωμα στον θεατή. Η μαγεία του έγκειται στην ικανότητά του να σε μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο, να σε κάνει να δεις τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου διαφορετικά.

Όσο για το νέο ελληνικό κινηματογραφικό "κύμα", νιώθω πως η δουλειά μου στέκεται κάπου στο περιθώριο αλλά και μέσα του. Είναι ένας χώρος που έδωσε φωνή σε νέους δημιουργούς, που μίλησαν με ειλικρίνεια και τόλμη για την κοινωνική και υπαρξιακή πραγματικότητα, καταφέρνοντας να τραβήξουν την προσοχή του διεθνούς κοινού. Το σύγχρονο ελληνικό σινεμά έχει ταλέντο, φαντασία και θάρρος, αλλά εξακολουθεί να στερείται της στήριξης που του αξίζει, τόσο από την πολιτεία όσο και από το κοινό.

Αξιολογώ το τοπίο με αισιοδοξία αλλά και προβληματισμό. Πιστεύω πως έχουμε καταφέρει πολλά, αλλά ο δρόμος παραμένει δύσκολος. Παρ’ όλα αυτά, όσο υπάρχουν ιστορίες να ειπωθούν και δημιουργοί που τολμούν να τις αφηγηθούν, ο ελληνικός κινηματογράφος θα συνεχίσει να εξελίσσεται και να εμπνέει.

Είστε διεθνώς αναγνωρισμένος με φεστιβαλικά βραβεία και διακρίσεις στο ενεργητικό σας που σας καταστούν δικαίως έναν εκ των εμβληματικοτέρων Ελλήνων δημιουργών. Που εκτείνονται οι προσδοκίες - τα όνειρα σας στην τέχνη ως δημιουργός;

Πάντα ονειρεύομαι να δημιουργώ ταινίες που αφήνουν ένα βαθύ αποτύπωμα, όχι μόνο στο μυαλό αλλά και στην καρδιά του θεατή. Θέλω να εξερευνώ θέματα που μας αφορούν και μας στοιχειώνουν, να βρίσκω νέες φόρμες αφήγησης που ξεπερνούν τα όρια του συμβατικού και να τολμώ να αγγίζω την αλήθεια, ακόμα κι αν είναι άβολη.

Το σινεμά για μένα είναι ένα ατελείωτο ταξίδι αναζήτησης: αναζήτηση της ανθρωπιάς, της ειλικρίνειας και της ομορφιάς που μπορεί να κρύβεται και στα πιο σκοτεινά σημεία. Θέλω οι ταινίες μου να προκαλούν διάλογο, να αφυπνίζουν και να αφήνουν μια αίσθηση σύνδεσης. Όσο δύσκολος κι αν είναι ο δρόμος, αυτό που με ενδιαφέρει είναι να παραμένω ανήσυχος, να δοκιμάζω και να δημιουργώ έργα που με εκφράζουν βαθιά, διατηρώντας ζωντανό τον σεβασμό μου προς την τέχνη και το κοινό.

Εν κατακλείδι, ο Κινηματογράφος πρέπει να λέει την ωμή Αλήθεια;

Πρέπει να λέει την αλήθεια, αλλά με τρόπο που να μπορεί να την αντέξει το κοινό. Η αλήθεια είναι ωμή, αλλά ο κινηματογράφος μπορεί να την μεταμορφώσει σε κάτι που μας κάνει να σταθούμε και να την κοιτάξουμε, αντί να στρέψουμε αλλού το βλέμμα.

Βιογραφικό Αλέξανδρου Αβρανά

Ο Αλέξανδρος Αβρανάς (γεννήθηκε στη Λάρισα το 1977) είναι Έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος.

Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2008, στην απονομή των Κρατικών Βραβείων Κινηματογράφου, ο Αβρανάς κέρδισε για την πρώτη του κινηματογραφική ταινία με τίτλο Without το μεγάλο βραβείο της βραδιάς, αυτό της καλύτερης ταινίας μυθοπλασίας μεγάλου μήκους, καθώς επίσης και πέντε ακόμη βραβεία, ανάμεσα τους κι αυτό του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Η ταινία παρόλο που βρήκε διανομή δεν προβλήθηκε ποτέ στις ελληνικές αίθουσες.

Πέντε χρόνια μετά, ο σκηνοθέτης συμμετέχει με την επόμενη ταινία του, Miss Violence, στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, αποσπώντας τον Αργυρό Λέοντα (Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας). Ο Αβρανάς ήταν επίσης συν-σεναριογράφος και συμπαραγωγός της ταινίας. Η τελευταία αποτελεί αλληγορία πάνω στη σημερινή κατάσταση της Ελλάδας, μέσα από την ιστορία μιας δυσλειτουργικής οικογένειας.

Το Miss Violence επιπλέον τιμήθηκε στο ίδιο Φεστιβάλ με το βραβείο Arca Cinema Giovani, το οποίο απονέμει επιτροπή που αποτελείται από 70 νέους, μεταξύ 18 και 26 χρονών. Έτερη διάκριση της ταινίας ήταν το βραβείο Fedeora, για την καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία, που απονέμεται από την Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου της Ευρώπης και της Μεσογείου. Τέλος ο ηθοποιός Θέμης Πάνου έλαβε το Κύπελλο Βόλπι Καλύτερου Ανδρικού Ρόλου για τη δουλειά του στην ταινία.

Πηγή: wikipedia.org