Γιούλης Παπαδόπουλος

Ημερομηνία Δημοσίευσης: 30/09/2025

Ο Γιούλης Παπαδόπουλος της Αισθητικής της Μουσικής

“Η Μουσική είναι Πράξη, Ζωή, Έκφραση, Επικοινωνία, Ανάγκη”

Ο πολυδιάστατος και διακεκριμένος διεθνής καλλιτέχνης (Μουσικολόγος – Μουσικός (Πιανίστας) και Γενικός Διευθυντής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης) Γιούλης Παπαδόπουλος της “Αισθητικής της Μουσικής” με αφορμή τον 3ο συνεχή κύκλο των “Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων 65+ του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης” μας τονίζει τον καταλυτικό ρόλο του Κ.Ω.Θ. στο μουσικό γίγνεσθαι της Θεσσαλονίκης και της Ελλάδας ως πρωταγωνιστή με σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις στη Μουσική Τέχνη και τη Ζωή της πόλης και της χώρας, αλλά και κατά επέκταση του εξωτερικού.

Ενός θεσμού που μετρά 111 και πλέον χρόνια αδιάλειπτης δυναμικής παρουσίας ως μεγαλειώδες μέσο έκφρασης της ιδιαιτερότητας μας, αλλά και των υψηλότερων αρετών της ανθρώπινης φύσης εν γένει.

Η Μουσική γι’ αυτόν αποτελεί Πράξη, Ζωή, Έκφραση, Επικοινωνία, Ανάγκη, ενώ η κύρια αποστολή της είναι ν’ ανοίξει τις πύλες της φαντασίας μας και να μας βοηθήσει να δούμε τον εαυτό μας, αλλά και τον κόσμο γύρω μας διαφορετικά, ως ένας καθρέφτης που λέει πάντα την αλήθεια, αρκεί εμείς να θέλουμε να την αντικρύσουμε…

Πότε χρονικά προσδιορίζεται το ταξίδι σας στη Μουσική Τέχνη και Επιστήμη και ποιο το έναυσμα – κίνητρο που σας ώθησε στην ενασχόλησή σας μ’ αυτή;

Ξεκίνησα πιάνο το 1980 σε ηλικία 8 ετών, με ένα ρωσικό όργανο που οι γονείς μου αγόρασαν με τις οικονομίες ετών από κάλαντα και δώρα συγγενών (αυτό τουλάχιστον μου είπαν…). Το βλέπω ακόμη ζωντανά μπροστά μου έξω από την πολυκατοικία μας, να ξεπροβάλλει από το κουτί του σε ένα ζεστό πορτοκαλοκαφέ χρώμα με σκούρα νερά, και θυμάμαι σαν χθες την τεράστια χαρά που ένιωσα εκείνη τη στιγμή!

Ήδη είχα ενταχθεί στην Παιδική Χορωδία Αγίας Τριάδος του αείμνηστου Βασίλη Παπακωνσταντίνου – ένα ζηλευτό μουσικό φυτώριο, από το οποίο πέρασαν πολλοί Θεσσαλονικείς που μετέπειτα ασχολήθηκαν επαγγελματικά με τη μουσική. Όσο το σκέφτομαι, πιστεύω ότι η αγάπη των γονιών μου για την κλασική μουσική (σε ερασιτεχνικό επίπεδο) τελικά συνδυάστηκε με την λαχτάρα μου για τον ήχο του πιάνου. Ακόμη κι όταν ο αείμνηστος Κάρολος Τρικολίδης, στην εισαγωγική ακρόασή μου στο Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης, προσπάθησε να με στρέψει και σε κάποιο άλλο όργανο, εγώ ήμουν κατηγορηματικός: «θέλω πιάνο!».

Στα 20 βρέθηκα στο Λονδίνο για μεταπτυχιακές σπουδές πιάνου, ως υπότροφος της Royal Academy of Music, όπου μελέτησα επίσης τσέμπαλο και διεύθυνση ορχήστρας. Ακολούθησαν άλλες υποτροφίες κι ένα μεταπτυχιακό στο King’s College, και στα 24 έγινα δεκτός με υποτροφία στο University of Washington του Seattle για διδακτορικές σπουδές ιστορικής μουσικολογίας. Παρέμεινα εκεί επτά όμορφα και δημιουργικά χρόνια, εργαζόμενος ως ερευνητής και υφηγητής, και το 2003 επέστρεψα στην Θεσσαλονίκη έχοντας ολοκληρώσει αυτό το 11ετές ταξίδι.

Με αφορμή τον 3ο Κύκλο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων 65+ του Κ.Ω.Θ (Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης), θα θέλαμε να μας δώσετε – εν συνόψει – το στίγμα τους, καθώς και τη σημασία – σκοπό αυτών; Τι περιλαμβάνει και ποια τα είδη μουσικής;

«Οι Φίλοι της Μουσικής: Εκπαιδευτικά Προγράμματα 65+ του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης» είναι το ένα από τα δύο χρηματοδοτικά προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης που εκτελούμε. Πρόκειται για μία πανοραμική και πρωτοφανή για την Θεσσαλονίκη ιστορική θεώρηση αφενός της κλασικής μουσικής (Μεσαίωνας, Αναγέννηση, Μπαρόκ, Κλασικισμός, Ρομαντισμός και 20ος αιώνας) και αφετέρου της μουσικής τού έθνους μας.

Στον 3ο Κύκλο, ξεκινάμε από την Αρχαία Ελληνική Μουσική, συνεχίζουμε στην Βυζαντινή, Δημοτική, Ποντιακή, Μικρασιατική Μουσική με το Σμυρναϊκό Τραγούδι και στο Ρεμπέτικο, περνάμε στην Εθνική Σχολή, φτάνουμε στην Μουσική του Ελληνικού Κινηματογράφου, κάνουμε ένα αφιέρωμα στην πολιτιστική προσφορά του Κ.Ω.Θ. ως κοιτίδας μουσικού πολιτισμού και κλείνουμε με ένα ειδικό αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη. Χωρίς να περιορίζεται φυσικά στις ηλικίες 65+, βασικός σκοπός του προγράμματος είναι να φέρει κορυφαίους μουσικούς ερευνητές, μουσικολόγους και καθηγητές των πανεπιστημιακών μουσικών τμημάτων της πόλης μας κοντά στον μέσο ακροατή, χωρίς να απαιτείται γνώση μουσικής, για μια σειρά συναρπαστικών οπτικοακουστικών παρουσιάσεων με ζωντανά παραδείγματα.

Πού εστιάζεται το ενδιαφέρον και η αξία των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων 65+, ποιο βαθμό δυσκολίας ενέχει το ετερόκλητο κοινό ακροατών του και πώς αποτιμάτε την ανταπόκριση των συμμετεχόντων;

Η αξία τους έγκειται στην συλλογή και παρουσίαση αυτής της τεράστιας γνώσης 2,5 χιλιετιών μουσικής από ειδικούς της τέχνης και της επιστήμης μας, σε απλή γλώσσα και συμπυκνωμένα, ώστε να απευθύνονται στο ευρύτερο δυνατό κοινό ενηλίκων. Η ανταπόκριση ήταν αναπάντεχα μεγάλη, ενώ κοινός παρονομαστής του κοινού είναι η αγάπη και το ενδιαφέρον για την μουσική. Πολλές φορές, μάλιστα, συμμετέχουν με ερωτήσεις και σχόλια τόσο βαθυστόχαστα, που μας εκπλήσσουν. Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνάμε ότι στο πλαίσιο του 65+ διοργανώσαμε δύο πολύ συγκινητικές συναυλίες, όπου συνάνθρωποί μας με πλήρη ή μερική απώλεια ακοής εκπαιδεύτηκαν επί 7 μήνες και έπαιξαν – για πρώτη φορά στην Ελλάδα – μουσική σε κρουστά όργανα, με συνοδεία της Ορχήστρας Εφήβων του Κ.Ω.Θ. Όσοι τις παρακολουθήσαμε, δεν θα τις ξεχάσουμε ποτέ. Στόχος μου είναι να μεταφέρουμε αυτήν την μοναδική εμπειρία και στην Αθήνα!

Ποια η συνολική αποτίμηση της καλλιτεχνικής πορείας του Κ.Ω.Θ, το οποίο διευθύνετε την τελευταία 5ετία;

Είμαστε ένας μεγάλος και ιστορικός εκπαιδευτικός φορέας που επιδεικνύει παράλληλα πολύ έντονη καλλιτεχνική δραστηριότητα:

• Παρουσιάσαμε εκατοντάδες μαθητικές και επαγγελματικές συναυλίες διεθνούς φήμης καλλιτεχνών από την κλασική έως την τζαζ, τόσο εντός Ωδείου (αίθουσα «Μελίνα Μερκούρη») όσο και σε διάφορα σημεία της πόλης (Μέγαρο Μουσικής, Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ., Ροτόντα, Αρχαιολογικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Ισλαχανέ κ.α.), σε συνεργασία με πολλούς πολιτιστικούς οργανισμούς (Μέγαρο Μουσικής, Αρχαιολογικό Μουσείο, Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας, Εφορεία Πόλεως Θεσσαλονίκης, Βαφοπούλειο κ.ά.).
• Διοργανώσαμε τα δύο πρώτα Διεθνή Φεστιβάλ Κλασικής Μουσικής “Odessa Classics” (και συνδιοργανώσαμε το τρίτο), παρουσιάζοντας στην πόλη υψηλού επιπέδου συναυλίες με παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνες (Thomas Hampson, Daniel Hope κ.ά.) και σπουδαίους Έλληνες σολίστ (Άρης Αργύρης, Βασίλης Βαρβαρέσος, Γιώργος Δεμερτζής, Σίμος Παπάνας, Μάρκελλος Χρυσικόπουλος κ.ά.). Στο φετινό φεστιβάλ, μάλιστα, μία συναυλία επαναλήφθηκε στην Φλώρινα και στην Κοζάνη.
• Φιλοξενήσαμε πάνω από 10 σεμινάρια και masterclasses καλλιτεχνών-παιδαγωγών από την Ελλάδα και κυρίως από Ακαδημίες και Πανεπιστήμια του εξωτερικού.
• Ολοκληρώσαμε την παραγωγή μιας σειράς 33 τηλεοπτικών εκπομπών για την Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης (TV100), με θεματολογία ιστορικού περιεχομένου και προσωπογραφίες διακεκριμένων καλλιτεχνών-παιδαγωγών του Κ.Ω.Θ. και όχι μόνον.
• Παρουσιάσαμε τηλεοπτικές συναυλίες κλασικής μουσικής στην διάρκεια της καραντίνας του COVID-19.
• Φιλοξενήσαμε και συνδιοργανώσαμε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς στους χώρους μας κι εκτός αυτών, με συμμετοχή και της Συμφωνικής Ορχήστρας του Κ.Ω.Θ.
• Οι ταλαντούχοι σπουδαστές μας απέσπασαν αλλεπάλληλες πανελλήνιες και διεθνείς διακρίσεις σε διαγωνισμούς, ενώ ορισμένοι επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν σε masterclasses παγκοσμίου φήμης καλλιτεχνών (π.χ., Λεωνίδας Καβάκος, Maxim Vengerov).
• Πολλοί απόφοιτοί μας έγιναν και συνεχίζουν να γίνονται δεκτοί για περαιτέρω σπουδές σε κορυφαίες ακαδημίες και πανεπιστήμια του εξωτερικού.
• Τα Μουσικά Σύνολά μας (ορχήστρες και χορωδίες) εμφανίζονται τακτικά στην πόλη και εκτός. Για παράδειγμα, πέρσι η Συμφωνική Ορχήστρα μας συμμετείχε σε πρόγραμμα ανταλλαγής με την Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Μουσικής Σχολής “Hummel” της Βαϊμάρης: αρχικά τους φιλοξενήσαμε και ενάμιση μήνα αργότερα ταξιδέψαμε στην Γερμανία για μία κοινή συναυλία. Η χρηματοδότηση προήλθε από το Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας.
• Το φετινό καλοκαίρι, καθηγητές μας δίδαξαν στην 1η Θερινή Μουσική Ακαδημία του Κ.Ω.Θ. στην Κόρινθο, σε διοργάνωση του Καλογεροπούλειου Ιδρύματος Τεχνών και Πολιτισμού.
• Τέλος, από το 2022 έως το 2025 παρουσιάσαμε σε κατάμεστες αίθουσες της Θεσσαλονίκης 5 πλήρως σκηνοθετημένες παραγωγές όπερας με ορχήστρα, εκ των οποίων οι τρεις σε συνεργασία με το Κ.Θ.Β.Ε. και οι δύο με την ευγενική χορηγία της Δ.Ε.Η.

Πώς προσδιορίζετε την έννοια της Μουσικής ως καλλιτέχνης (Μουσικός – Μουσικολόγος) και ποια εκτιμάτε ως την κύρια αποστολή της;

Τεράστια ερώτηση, γι’ αυτό θα είμαι σύντομος: η Μουσική είναι Πράξη, Ζωή, Έκφραση, Επικοινωνία, Ανάγκη. Αποστολή της είναι να ανοίξει τις πύλες της φαντασίας, να μας βοηθήσει να δούμε διαφορετικά τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας, σαν ένας καθρέφτης που λέει πάντα την αλήθεια. Αρκεί να θέλουμε να την αντικρύσουμε.

Πού εκτείνονται οι μουσικές σας ανησυχίες – προσδοκίες;

Από το σήμερα μέχρι το αύριο! Καθημερινά επιδιώκω να εμπλουτίζω τις γνώσεις μου και ν’ ανακαλύπτω αυτά που δεν έχω γνωρίσει. Είτε παίζω μουσική είτε διδάσκω, μιλώ ή γράφω γι’ αυτήν, το ζητούμενο είναι να βιώνω και να μεταδίδω ατόφια τη δύναμή της. Κι αν καταφέρω να αγγίξω κάποιους, όπως άγγιξαν κι εμένα οι δάσκαλοι ή καλλιτέχνες που είχα την τύχη να γνωρίσω, τότε είμαι ικανοποιημένος.

Ένας από τους τομείς εξειδίκευσής σας είναι η Αισθητική της Μουσικής. Ποια είναι η αισθητική τής μουσικής σήμερα;

Κάθε ιστορική περίοδος και κάθε διαφορετική κουλτούρα εντός αυτής προβάλλει ένα κυρίαρχο μοντέλο αισθητικής της μουσικής, το οποίο αλληλεπιδρά με την κοινωνία και την ζωή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της εποχής μας στην μουσική, και κατ’ επέκταση στην ζωή, είναι ο παράλογος εξοβελισμός δύο στοιχείων: της μελωδίας και της ομορφιάς. Χωρίς μελωδία, αποδυναμώνεται δραματικά η μουσική από τον «λόγο», από την ικανότητα σκέψης και επικοινωνίας – χαρακτηριστικών που εκπηγάζουν από την λογική και την αλήθεια που ενέχει η δομή μιας μελωδίας. Χωρίς ομορφιά, απογυμνώνουμε τη μουσική από μία θεμελιώδη διαχρονική αξία που ενέπνευσε ορισμένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματά της. Κι όμως, η μελωδία και η ομορφιά έχουν σημασία.

Ποια κρίνετε ως τη σημαντικότερη ιστορική περίοδο που επέδρασε στην ανάπτυξη και εξέλιξη της Μουσικής τέχνης τα μετέπειτα χρόνια;

Είναι εύστοχη η ερώτησή σας. Ενώ η Αρχαία Ελλάδα έθεσε τις βάσεις για την θεωρία (τρόπους/κλίμακες, αρμονία) και η Αναγέννηση εδραίωσε την πολυφωνία, οι περίοδοι Μπαρόκ (17ος – μέσα 18ου) και Κλασικισμού (μέσα 18ου – αρχές 19ου) είναι αυτές που ανέπτυξαν τις φόρμες, την αρμονική γλώσσα και τους τρόπους εκτέλεσης που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μουσικής τέχνης όπως την ξέρουμε σήμερα. Τότε συστηματοποιήθηκε το μουσικό λεξιλόγιο που κληρονόμησαν οι μετέπειτα εποχές (Ρομαντισμός και 20ος-21ος αιώνας), ακόμη κι αν στην πορεία αμφισβητήθηκαν σφοδρά και εντέλει καταλύθηκαν προσωρινά πολλές κατακτήσεις των προηγούμενων εποχών.

Εν κατακλείδι, πως ατενίζετε το μέλλον του Κ.Ω.Θ και της Μουσικής Τέχνης εν γένει;

Μόνον με αισιοδοξία! Το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης επί 111 χρόνια διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στο μουσικό γίγνεσθαι της πόλης αλλά και της Ελλάδας εν γένει. Ως θεσμικά κατοχυρωμένος πυλώνας της ωδειακής εκπαίδευσης, αποστολή του είναι να πρωταγωνιστεί με πρωτοβουλίες και δράσεις που επηρεάζουν de jure et facto την μουσική ζωή της Ελλάδας. Απόδειξη ότι πρωτοστατήσαμε προσφάτως στην διυπουργική πρωτοβουλία των Υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας για την ίδρυση Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών – μίας Ακαδημίας Μουσικής και Παραστατικών Τεχνών, δηλαδή.

Το Κ.Ω.Θ. δικαίως θα αναβαθμιστεί σε τριτοβάθμιο ίδρυμα, διατηρώντας όμως και τον χαρακτήρα του ως ωδείου-φυτωρίου για τα νεαρά ταλέντα μας. Γι’ αυτό είμαστε έτοιμοι να διαδραματίσουμε επιπλέον πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναβάθμιση και στον εκσυγχρονισμό του ωδειακού πλαισίου λειτουργίας, ώστε αυτό να εναρμονιστεί με τα δεδομένα και τις καλές πρακτικές του εξωτερικού. Ως προς την Μουσική Τέχνη, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, οι άνθρωποι την χρειαζόμαστε πολύ περισσότερο απ’ ό,τι εκείνη εμάς. Αφαιρώντας την από την ζωή μας, στερούμαστε ένα θεμελιώδες μέσο έκφρασης της ιδιαιτερότητάς μας και συλλογικά των υψηλότερων αρετών της ανθρώπινης φύσης. Γι’ αυτό πιστεύω ότι η ποιότητα του μέλλοντός μας εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, και από την θέση τής Μουσικής στην ζωή μας.

Θερμές Ευχαριστίες από καρδιάς στον διακεκριμένο καλλιτέχνη (Μουσικολόγο – Μουσικό – Γενικό Διευθυντή του Κ Ω.Θ.) για την ουσιαστική-εκ βαθέων συνέντευξή μας με αφορμή τον 3ο συνεχή κύκλο Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων 65+ του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης και την αμέριστη προσφορά του στην καλλιτεχνική δημιουργία και δράση του Κ.Ω.Θ., αλλά κυρίως για το υψηλόν όραμά του για τη Μουσική Τέχνη που αναγάγει σε Επιστήμη. Επίσης, για την ιδιαιτέρως ουσιαστική συμβολή του σ’ ένα Κρατικό Ωδείο που πρωταγωνιστεί επάξια στο μουσικό γίγνεσθαι της πόλης, της χώρας, αλλά και διεθνώς με το σύνολο των δράσεων, των πρωτοβουλιών – καινοτομιών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων του.

Βιογραφικό

Ο πιανίστας και μουσικολόγος Γεώργιος-Ιούλιος (Γιούλης) Παπαδόπουλος αποφοίτησε από το Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης με Πτυχίο Αρμονίας (τάξη Γιάννη Μάντακα & Χρήστου Σαμαρά) και Α΄ Βραβείο στο Πιάνο (τάξη Άννας Τσίτσα-Κούνιο), έχοντας γίνει δεκτός στο μεταπτυχιακό τμήμα της Royal Academy of Music (RAM) του Λονδίνου με υποτροφία (Entrance Exhibition). Εκτός από πιάνο με τον Hamish Milne, σπούδασε επίσης τσέμπαλο με την Virginia Black και διεύθυνση ορχήστρας, και ολοκλήρωσε με το Master in Piano Performance στο King’s College του Λονδίνου (κοινό πρόγραμμα με την RAM) ως υπότροφος του Ιδρύματος “Λίλιαν Βουδούρη” και του Schillizzi Foundation, και ως Fellow του British Council. Έχει εμφανιστεί ως σολίστ και μέλος συνόλων μουσικής δωματίου σε φεστιβάλ στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, και έχει παρουσιαστεί σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές (BBC World Service, Γ΄ Πρόγραμμα, ET3, TV100).

Το 1996 ξεκίνησε διδακτορικές σπουδές μουσικολογίας με υποτροφία (Graduate Recruitment Award) στο University of Washington του Σηάτλ, όπου δίδαξε επί 6 χρόνια, προτάθηκε για το Αριστείο Διδασκαλίας και βραβεύτηκε για την καλύτερη μουσικολογική εργασία του 2003 (“Adelyn Peck Leverett” Prize). Αποφοίτησε το ίδιο έτος με Διδακτορικό Ιστορικής Μουσικολογίας (PhD), αφού η American Brahms Society βράβευσε ομόφωνα τη διδακτορική διατριβή του με το χρηματικό έπαθλο “Karl Geiringer” Scholarship. Ειδικεύεται στην ζωή και το έργο του Johannes Brahms και στην Αισθητική της Μουσικής.

Τα τελευταία 25 χρόνια έχει παρουσιάσει εργασίες σε διεθνή μουσικολογικά συνέδρια στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ενώ η έρευνά του έχει δημοσιευτεί σε ακαδημαϊκά περιοδικά και βιβλία. Παράλληλα, έχει διαρκή δράση ως ομιλητής εντός και εκτός Ελλάδος σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που – εκτός από την γενικότερη Ιστορία της Μουσικής – περιλαμβάνουν το Κωμικό στη Μουσική, τον Αυτοσχεδιασμό στα Κοντσέρτα της Κλασικής Εποχής, την Ερμηνευτική Πρακτική της Μουσικής για Πιάνο του Ρομαντισμού κ.ά.

Διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Καβάλας (2008-19) και του Διεθνούς Φεστιβάλ «Γιάννη Α. Παπαϊωάννου» (2009-14 & 2018). Τον Σεπτέμβριο του 2019 ανέλαβε την διεύθυνση του Νέου Ωδείου Θεσσαλονίκης, ενώ από τον Ιούνιο του 2020 παραμένει Διευθυντής του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης.